Piosenki wyższych sfer

Akcja toczy się w 1938 roku w wyższych polskich sferach. Tytułowa pani Hanka (Joanna Kulig), młoda i kochliwa, mimo że już żona polskiego dyplomaty (Grzegorz Małecki), pewnego dnia odczytuje list adresowany do męża. Jego nadawczyni przypomina, że jest jego pierwszą i wciąż legalną żoną. Zatem on – bigamistą. Hanka nie załamuje jednak rąk, lecz podążając po nitce do kłębka, wdaje się nieświadomie w aferę szpiegowską...

– Hanka to świetnie napisana, niejednoznaczna postać, a kobiety w ogóle mnie fascynują – wyznaje reżyser Borys Lankosz. – Ale w ogóle całość to bardzo dobrze skonstruowany scenariusz. Jednak zanim go poznałem, usłyszałem piosenki skomponowane do „Pamiętnika pani Hanki” przez Jerzego Wasowskiego. Zrobiły na mnie wielkie wrażenie, bo zostały nagrane w domu kompozytora, który sam je zaśpiewał. Gdy słychać skrzypienie krzesła, czuje się jego niemal fizyczną obecność… Dopiero później przeczytałem scenariusz, aż wreszcie – powieść.

Jak śpiewał Jerzy Wasowski

Zrealizowany dla Teatru Telewizji spektakl ma uczcić 100. rocznicę urodzin Jerzego Wasowskiego. Kilkanaście piosenek skomponowanych przez niego do „Pamiętnika pani Hanki” widzowie usłyszą i zobaczą w nowych aranżacjach Grzecha Piotrowskiego. Wyreżyserowane przez Borysa Lankosza przedstawienie powstało na podstawie scenariusza Antoniego Marianowicza z 1978 roku.

Inspiracją stała się ostatnia powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza „Pamiętnik pani Hanki”. Rok później odbyła się premiera w warszawskim Teatrze Kwadrat.

Z dedykacją dla Dudka

– Byłem na niej widzem i nawet nie przypuszczałem, że półtora roku później wejdę do obsady – wspominał na konferencji prasowej Wiktor Zborowski grający w spektaklu stryja Albina. – Wtedy stryjem Albinem był Edward Dudek-Dziewoński, który także wyreżyserował całość. Ja zagrałem w zastępstwie za Jaremę Stępowskiego trzy role: Szpicla, Kelnera i wujka Dowgirda. A teraz po latach gram rolę Dudka i jemu ją dedykuję, bo wciąż jest moim mistrzem. Cieszę się, że udało mi się przemycić kilka charakterystycznych dla Dudka określeń, jak choćby „dziecko!” z kojarzącą się z nim frazą melodyczną.

Na pytanie, czy ten tekst nie wydaje się dziś ramotą, Borys Lankosz odpowiada:
– Myślę, że nie. Choć to rozrywka, ale – zwłaszcza jak na nasze czasy – wysublimowana. Autorzy byli i pozostali postaciami firmowymi. Tadeusz Dołęga-Mostowicz – o czym pewnie mało kto wie – napisał nawet przed wojną dwa scenariusze filmowe dla hollywoodzkiego Warner Brosa. Miała w nich zagrać Pola Negri. Niestety, wszystkie plany pokrzyżowała wojna. A nasza opowieść tylko z pozoru jest lekka i błaha. Jest w niej zapowiedź nadciągających totalitaryzmów, które powoli, lecz nieubłaganie, niweczą beztroskę salonowych intryg.

Reżyser dodaje, że kiedy czytał scenariusz, pomyślał o załodze „Titanica”, która nie czując powagi sytuacji, balowała, gdy statek tonął. – W „Pamiętniku pani Hanki” jest coś z tej historii – mówi Borys Lankosz.

On sam ma 40 lat, jest absolwentem PWSTviT w Łodzi. Zawodową karierę rozpoczął od realizowania filmów dokumentalnych, których nakręcił kilkanaście. Za zrealizowany wspólnie z Marcinem Koszałką „Rozwój” dostał m.in. Srebrnego Smoka, czyli główną nagrodę dla reżysera najlepszego dokumentu międzynarodowego konkursu na Krakowskim Festiwalu Filmowym w 2002 roku.

Błyskotliwy debiutancki film fabularny Lankosza „Rewers” obsypany został festiwalowymi nagrodami, w tym Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 2009 roku. Po trzech latach spędzonych w USA wrócił do Polski. Ostatnio reżyserował kilka odcinków serialu telewizyjnego „Paradoks”

Spektakl w odcinkach

Teraz swój dwuipółgodzinny spektakl Lankosz zarejestrował w telewizyjnym studiu w ciągu siedmiu dni. Akcja toczy się w wielu wnętrzach – m.in. w domu Hanki, jej wuja, stryja, urzędach państwowych, w restauracji, hotelu. Głównymi elementami mocno oszczędnej i dość umownej scenografii zaprojektowanej przez Magdalenę Dipont są szare bloki symulujące marmurowe kolumny. Mają symbolizować potęgę władzy Polski międzywojennej. Podobną rolę spełniają czerwone dywany dopowiadające urzędowy, czasem dostojny charakter pomieszczeń.

– Scenografia Magdaleny Dipont stała się kluczem do spektaklu – przyznaje reżyser. – Jej totalitarny charakter sprawił, że mrok stał się wizualnym obrazem nadchodzącego zagrożenia i nieodłącznym elementem opowieści.