Szef rządu bronił we wtorek dorobku swojego rządu.
– Uratowaliśmy kraj, który stał nad przepaścią, zatamowaliśmy krwotok bezrobocia. Zapłaciliśmy wielką cenę za utrzymanie elementarnych zasad, w tym tej, że wydawać można tyle, ile się zarobi – przekonywał Kortezy Rajoy.
Nie bez racji. Gdy lider Partii Ludowej (PP) obejmował władzę w grudniu 2011 r., wydawało się, że Hiszpania pójdzie w ślady Portugalii, Grecji i Irlandii i będzie musiała prosić Brukselę o ratunek przed bankructwem. Albo w ogóle zbankrutuje, bo skala jej gospodarki jest tak duża, że w razie paniki na rynek nawet Niemcy nie będą miały wystarczających funduszy, aby ją uratować.
Dziś obraz jest zupełnie inny. Komisja Europejska przewiduje, że w tym roku dochód narodowy kraju wzrośnie o zdrowe 2,3 proc. Z deficytem budżetowym odpowiadającym 4,5 proc. PKB kraj wraca do równowagi finansów publicznych. Nawet wskaźnik bezrobocia, który jeszcze dwa lata temu wynosił 26,1 proc., w tym roku ma spaść do 22,5 proc.
A jednak Hiszpanie osiągnięć Rajoya nie doceniają. W 2011 roku PP zdobyła w parlamencie absolutną większość. Powtórzyć tego sukcesu w listopadowych wyborach nie ma szans. Ostatni sondaż przeprowadzony dla „El Pais" daje partii Rajoya zaledwie 20,1 proc. Wielkimi zwycięzcami są natomiast populiści. Ci z lewej, Podemos (Możemy), mogą liczyć aż na 27,7 proc. głosów. Ci z prawej, których ugrupowanie przyjęło nazwę Ciudadanos (Obywatele), mają 12,2 proc. poparcia, ale bardzo szybko rośnie. Umiarkowanie lewicowa PSOE, która grała pierwsze skrzypce przez 40 lat demokracji, teraz ma zaledwie 18,3 proc.
– Po raz pierwszy od obalenia Franco kończy się epoka dominacji PP i PSOE – przyznaje Lluis Orriols, politolog z Uniwersytetu Karola III w Madrycie.
Dlaczego Hiszpanie nie doceniają osiągnięć Rajoya i chcą radykalnej zmiany?
– Są po temu dwa powody – mówi „Rz" Oriol Bartomeus, profesor politologii na Uniwersytecie w Barcelonie. – Pierwszym jest wciąż niezwykle wysokie bezrobocie i spadek pensji: Hiszpanie wiedzą, że kondycja gospodarki się poprawiła, ale nie odczuwają tego na własnej skórze. Drugim jest niezdolność PSOE do przedstawienia alternatywnego modelu rozwoju. To problem całej europejskiej socjaldemokracji, widoczny w czasie ostatniego kryzysu w Grecji: przez chwilę Hollande forsował złagodzenie warunków pomocy dla Aten, ale bardzo szybko poparł politykę oszczędności Merkel – dodaje.
Badania pokazują, że elektorat Podemosu to z jednej strony ci, którzy nie poszli głosować w 2011 r., z drugiej ci, którzy czują się zawiedzeni PSOE. Właśnie w ten sposób partia Felipe Gonzaleza straciła 1/3 poparcia. Ludzie są na tyle zdesperowani, że nawet porażka greckiej Syrizy w walce z „dyktatem Berlina" nie powinna istotnie osłabić lewicowego hiszpańskiego populizmu.
