Bunt Wysp przeciw Strasburgowi

Brytyjski premier zamierza „radykalnie zrewidować" postanowienia, jakie wiążą Wielką Brytanię ze strasburską organizacją zaraz po przeprowadzeniu referendum w sprawie członkostwa kraju w Unii Europejskiej. Głosowanie w tej sprawie ma zostać przeprowadzone najpóźniej w 2017 r.

– Torysi rządzą samodzielnie, ale mają niewielką większość w Izbie Gmin. To powoduje, że Cameron stał się zakładnikiem najbardziej konserwatywnego i eurosceptycznego skrzydła we własnej partii. A ono jest bardzo podejrzliwe nie tylko wobec Unii Europejskiej, ale także wobec Rady Europy – mówi „Rz" Andrew Russell, dyrektor katedry politologii na Manchester University.

Zły przykład dla Rosji

W 66-letniej historii Rady Europy do tej pory żaden kraj, który przystąpił do europejskiej konwencji praw człowieka, nie wycofał się ze stosowania tego dokumentu. To byłby niebezpieczny przykład dla krajów, które w przeciwieństwie do Wielkiej Brytanii, nie są mocno utrwalonymi demokracjami albo wręcz zbudowały autorytarny reżim. Do strasburskiej organizacji należą 47 kraje, w tym: Azerbejdżan, Armenia, Rosja czy Turcja.

– Gdyby z konwencji zdecydowały się wystąpić Węgry, natychmiast uznano by to za sygnał złamania zasad demokracji. W przypadku Zjednoczonego Królestwa tak nie jest. Ale mimo wszystko brytyjska opinia publiczna wciąż nie zdaje sobie sprawy, jakie mogą być konsekwencje tego kroku dla porządku międzynarodowego – przyznaje Russell.

Jak ujawnił „Guardian", Cameron chce uchwalić ustawę, która wycofuje zapisy europejskiej konwencji praw człowieka z brytyjskiego prawa. Następnie premier zamierza podjąć negocjacje z Radą Europy w sprawie zniesienia zasady automatycznego stosowania wyroków Trybunału w Strasburgu przez sądy na Wyspach. Jeśli do porozumienia w tej sprawie nie dojdzie, Cameron miałby sięgnąć do „atomowego" rozwiązania: wycofania Wielkiej Brytanii z udziału w samej konwencji. Na jej miejsce zostałaby ustanowiona brytyjska konwencja praw człowieka, a orzeczenia w tej sprawie wydawałby brytyjski Sąd Najwyższy.

– Te dwa dokumenty różniłyby się niewiele. Chodzi przede wszystkim o pokazanie, że prawo stosowane w Wielkiej Brytanii jest ustanawiane na Wyspach, a nie na kontynencie – mówi Andrew Russell.

Niektórzy członkowie rządu, w tym minister spraw wewnętrznych Teresa May i minister sprawiedliwości Michael Gove, już teraz naciskali na użycie „atomowego" rozwiązania. Przeciwny rezygnacji już teraz z przestrzegania zapisów konwencji jest szef brytyjskiej dyplomacji Philip Hammond.

Sam Cameron zdaje się na razie skłaniać się do jego stanowisko w obawie, że nie uzyska odpowiedniej większości w Izbie Gmin dla tak radykalnego kroku. Zwolennikami stosowania europejskiej konwencji praw człowieka są wszystkie pozostałe partie polityczne, w tym laburzyści i Liberalni Demokraci. Wyjątkiem jest populistyczna Partia Niepodległościowa Zjednoczonego Królestwa (UKIP).

Nie będzie kary śmierci

– Ta sprawa była na agendzie rozmów już od kilku lat. Ale gdy torysi pozostawali w koalicji z Liberalnymi Demokratami, mieli wygodną wymówkę, aby nic w tej sprawie nie zrobić, pokazując, że wszystko blokuje ich polityczny partner. Teraz ta wymówka zniknęła – mówi Andrew Russell.

Laburzyści, którzy z trudem podnoszą się z porażki w wyborach parlamentarnych, dostrzegli w inicjatywie Camerona świetną okazje, aby zmobilizować swój elektorat.

– Prawa człowieka są dla nas niezwykle cenne. Tu chodzi o naszą prywatność w epoce internetu, o naszą przyszłość w otwartym kraju. Teraz wszystko to stało się niepewne z powodu stanowiska torysów – przyznał Andy Burnham, sekretarz ds. zdrowia w gabinecie cieni lewicy.