Polska traci cierpliwość do Litwy

Sytuacja Polaków mieszkających na Litwie znów poróżniła parlamentarzystów. Ale pierwszy raz do tego stopnia. – To był zimny prysznic – powiedział „Rz” współprzewodniczący Polsko- Litewskiego Zgromadzenia Parlamentarnego ze strony litewskiej, wiceprzewodniczący Sejmu Algis Kaš?ta.

W sobotę zgromadzenie obradowało w Wilnie na 19. już sesji. Temat przewodni brzmiał: „Piętnaście lat traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Co dalej?”. Odpowiedzi nie ma, bo nie podpisano wspólnej deklaracji.

– To bardzo niedobrze. Widać, że tyle lat po podpisaniu traktatu Litwini nie są w stanie rozwiązać problemów Polaków – mówi „Rz” były wiceszef MSZ Paweł Kowal (PiS).

Na przeszkodzie stanęły kwestie oświaty polskiej na Litwie i litewskiej w Polsce, a także brak zgody na pisanie nazwisk Polaków po polsku w litewskich dokumentach oraz używania języka polskiego w urzędach w miejscowościach zamieszkanych przez Polaków. Poszło też o trudności ze zwrotem ziemi Polakom w Wilnie i na Wileńszczyźnie.

Litwini przez 15 lat zwlekali z rozwiązaniem tych problemów. – W sposób jednoznaczny chcemy powiedzieć, że cierpliwość po naszej stronie się skończyła – mówił jeszcze przed spotkaniem współprzewodniczący zgromadzenia ze strony polskiej Jarosław Kalinowski, wicemarszałek Sejmu (PSL). W czasie obrad wręcz groził, że jeśli Litwini nadal nie zrobią nic, by rozwiązać problemy polskiej mniejszości, to Warszawa zaskarży Wilno do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. – To będzie wstyd dla obydwu narodów – powiedział.

W kuluarach polscy parlamentarzyści mówili, iż zmiana tonu polskiej polityki wobec Litwy wiąże się ze zmianą nastawienia polskiej opinii publicznej, która jest coraz bardziej zbulwersowana postawą Wilna wobec Polaków. W ciągu kilkunastu lat litewskie władze obiecują kolejnym rządom szybkie rozwiązanie problemów, jednak dotychczas nie rozwiązały żadnego z nich.

– To niepojęte, że trwa to tyle lat. Mimo tylu dowodów przyjaźni i partnerstwa strategicznego, które łączą nasze kraje. Mimo współpracy w ramach NATO i Unii Europejskiej. Tyle razy myśleliśmy, że jesteśmy o krok od rozwiązania tych problemów. Ale potem wszystko zaczynało się od nowa – mówi Paweł Kowal.

Również i tym razem Litwini obiecali rozwiązać najważniejsze problemy. – Mam nadzieję, że większość tych spraw uda się załatwić jeszcze Sejmowi obecnej kadencji – zapewnił „Rz” Algis Kaš?ta. Po czym wezwał Polaków, by uzbroili się w cierpliwość. Jego zdaniem ostrzejszy ton Warszawy wiąże się z akcją promocyjną niektórych polskich polityków ubiegających się o miejsca w Parlamencie Europejskim. – Mam nadzieję, że już wkrótce uda się znormalizować nasze stosunki – powiedział Kašeta.

Dobrej myśli jest też przewodniczący Polsko-Litewskiej Grupy Parlamentarnej. – Jestem optymistą, bo w dalszym ciągu jesteśmy otwarci na dialog. Jestem przekonany, że wcześniej czy później doprowadzi on do rozwiązania trudnych problemów. Kolejna sesja odbędzie się we wrześniu w Krakowie. Wierzę w dobrą wolę obu stron – powiedział „Rz” Tadeusz Aziewicz (PO), który też uczestniczył w pracach zgromadzenia.

Dlaczego przez piętnaście lat niczego nie udało się osiągnąć?

– Litwini są mniejszym narodem, mają mniejsze doświadczenia jako niepodległe państwo. Stąd może są bardziej wrażliwi i niepewni siebie – mówi Aziewicz.

Czy jest szansa na porozumienie w sprawie mniejszości?

– Na pewno tak. Ale teraz to wyłącznie kwestia dobrej woli Wilna. Sprawa jest w rękach Litwinów, a nie polskich władz – uważa Kowal.

[ramka][b]Co mówi traktat z 1994 roku[/b]

Według artykułu 14. traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy mniejszość polska ma prawo do:

- swobodnego posługiwania się językiem mniejszości narodowej w życiu prywatnym i publicznie,

- uczenia się języka swojej mniejszości narodowej i pobieranianauki w tym języku,