Gruzja: prezydent osłabnie, wzmocni się premier

Zmiany w konstytucji poparło 112 deputowanych. Przeciwko było zaledwie pięciu. Zmiany wejdą w życie w 2013 roku – po kolejnych wyborach parlamentarnych (2012 r.) i prezydenckich (2013 r.). Zdaniem części opozycji mają umożliwić prezydentowi Micheilowi Saakaszwilemu uzyskanie dużych uprawnień po odejściu z urzędu oraz ewentualnym objęciu teki premiera. Dziś prezydent nie może bowiem pełnić funkcji więcej niż dwie kadencje.

Przewodniczący parlamentu Dawid Bakradze zapewniał, że „konstytucja będzie bliższa modelowi z UE, bardziej zrównoważona”. Zgodnie z nowymi przepisami szef państwa, który obecnie kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną, ma utracić część uprawnień. Jakich?

Dziś prezydent zawiera układy międzynarodowe, ale od 2013 roku ma to robić za zgodą rządu. Rekomendacji rządu będzie też potrzebował do mianowania ambasadorów. Ale najważniejsza zmiana dotyczy powoływania ministrów. Dziś prezydent Gruzji mianuje premiera i wyraża zgodę na powołanie przez niego ministrów. Może też zdymisjonować rząd. Te zapisy zostały w całości skreślone z konstytucji. Bezpośredni wpływ na powoływanie rządu uzyska parlament.

Prezydent co prawda będzie powoływał kandydata na premiera, ale z listy osób wskazanych przez ugrupowanie, które wygrało wybory. Kandydat przedstawi deputowanym skład rządu, a parlament udzieli mu wotum zaufania.

Zmiany w konstytucji nie rozwiązują problemu z separatystycznymi republikami Abchazją i Osetią Południową. – Nie chcieliśmy poruszać tej kwestii bez udziału ich mieszkańców – uzasadniał Awtandil Demetraszwili, autor projektu.

Zmiany w gruzińskiej konstytucji poparła Komisja Wenecka (ciało doradcze Rady Europy ds. konstytucyjnych). Miała jednak wiele zastrzeżeń dotyczących m.in. zapisu, że bardzo trudno będzie odwołać premiera.

– Zaproponowano nadmiernie skomplikowany proces wyrażania wotum nieufności wobec premiera i to powinno być zmienione. Także zasada, że premier może odwołać członka rządu bez pytania o zgodę parlamentu, powinna zostać zmieniona – mówił Thomas Markert, sekretarz komisji.

Opozycja już wcześniej zgłosiła pomysł, by zakazać Saakaszwilemu objęcia teki premiera. Teraz Komisja Wenecka uznała, że jest to możliwe, jeżeli taka decyzja zapadnie jednomyślnie. Według ekspertów jest pewne, że parlament zdominowany przez ugrupowanie Saakaszwilego tego nie poprze.

Poprzednie dwa głosowania nad poprawkami do konstytucji opozycja bojkotowała. Twierdziła, że „nie ma sensu dyskutować nad zmianami, które oddadzą całą władzę w ręce superpremiera Saakaszwilego”. Była przewodnicząca izby Nino Burdżanadze wręcz groziła masowymi protestami.

Przeciwnicy prezydenta twierdzili, że idzie drogą Władimira Putina, który po dwóch kadencjach prezydenckich został premierem i nadal jest człowiekiem numer jeden.

– Konstytucja nie jest szyta na konkretne osoby – mówił Saakaszwili, gdy zaczęły się prace nad poprawkami, i zapewniał, że jego celem nie jest pozostanie u władzy za wszelką cenę.

Co na to mieszkańcy Gruzji? – Ludzie, z którymi rozmawiałam, o nowej konstytucji mówią, że jest to „wariant postępowy”. Dla mieszkańców naszego regionu ważne jest wprowadzenie do konstytucji zapisu o władzach samorządowych, czego teraz brakuje – mówi „Rz” Manena Mikeladze, dziennikarka gazety „Adżaria”.

A korespondent telewizji publicznej w Batumi Merab Tsulukidze dodaje: – Ludzie nie obawiają się zmian, nie boją się, że zmienią ich życie na gorsze.

[ramka][srodtytul]OPINIE[/srodtytul]

[b]Dawid Usupaszwili, lider Partii Republikańskiej [/b]

Władze w Tbilisi zmieniają prawo, bo chcą nadal rządzić. Jeśli nowa konstytucja ma wejść w życie dopiero w 2013 roku, to po co ten pośpiech? Dyskusję w sprawie zmian zaproponowano w sierpniu, gdy politycy, dziennikarze i zwykli ludzie są na urlopach. To nie jest wzmacnianie demokracji, tylko wdrażanie politycznych planów obecnej ekipy szykującej stanowisko silnego premiera dla Micheila Saakaszwilego. W Gruzji będzie system mieszany z większymi uprawnieniami parlamentu, ale parlament nie będzie mógł kontrolować premiera i rządu. Zmiany są potrzebne otoczeniu Saakaszwilego, bo nie może znaleźć następcy na stanowisko prezydenta.

[i]—not ta.s.[/i]