Bogaci z Północy patrzą na NATO

W Szwecji i Finlandii – czyli dwóch krajach nordyckich, które w przeciwieństwie do Norwegii, Danii i Islandii nie należą do Sojuszu Północnoatlantyckiego – wiele się ostatnio mówi o bezpieczeństwie.

Najbardziej zaskoczył Sauli Niinistö, prezydent Finlandii, mającej 1300 kilometrów granicy z Rosją, wspominając kilka dni temu w wywiadzie dla fińskiej telewizji publicznej YLE, że trzeba rozważyć wstąpienie do Sojuszu: – Nie sądzę, by drzwi do NATO były dla nas zamknięte. Możemy się w każdej chwili starać o członkostwo – powiedział Niinistö.

W pierwszej połowie czerwca telewizja YLE przeprowadziła sondaż, w którym zadano pytanie, co powinna zrobić Finlandia, jeżeli jej zachodni sąsiad, Szwecja, wstąpiłby do NATO.

Bo w Szwecji o bezpieczeństwie, a ściślej jego braku, mówi się dużo, od kiedy głównodowodzący sił zbrojnych gen. Sverker Göranson oświadczył, że jego kraj nie byłby się sam w stanie bronić dłużej niż tydzień. A dokładniej, że przez ten czas szwedzka armia dałaby sobie radę z obroną tylko części terytorium królestwa.

To całe ożywienie w Skandynawii nie doprowadzi jednak do szybkiego powiększenia się sojuszu o dwóch nowych członków, bo nadal więcej jest Szwedów i Finów niechętnych wstąpieniu do NATO niż zwolenników.

– W ostatnich miesiącach doszło do przełomu w myśleniu Szwedów o bezpieczeństwie. Ale na to, żeby zdecydować się na wstąpienie do NATO, potrzeba im dużo czasu na dyskusje, dobrych kilka lat. Na razie możliwe jest zwiększanie udziału w działaniach sojuszu, np. przystąpienie do sił szybkiego reagowania NATO – mówi „Rz" Justyna Gotkowska, analityczka z Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie, autorka raportu „Szwedzki szpagat. Polityka obronna Szwecji a region Morza Bałtyckiego". I dodaje, że Szwedzi i Finowie wsłuchują się w debaty na ten temat prowadzone u sąsiadów.

– Największa z rządzących w Szwecji Umiarkowana Partia Koalicyjna może by i chciała się starać o członkostwo, ale wie, że gdyby ten temat pojawił się w walce z głównym rywalem, socjaldemokratami, to by umarł. Dlatego taktycznie unika tematu – wyjaśnia „Rz" Stig-Björn Ljunggren, analityk polityczny związany ze szwedzkimi socjaldemokratami.

Jego zdaniem teraz, za rządów centroprawicy, Szwecja i tak jest „półczłonkiem NATO", biorąc pod uwagę choćby to, że szwedzcy żołnierze walczyli pod amerykańskim dowództwem w Afganistanie.

– Istotą szwedzkiej polityki bezpieczeństwa jest teraz założenie, że jeżeli jakieś państwo sąsiedzkie w Europie zostanie zaatakowane, to my mu pomożemy. I oczekujemy, że ono pomoże nam, gdy my będziemy mieli problemy. Za rządów socjaldemokratów obowiązywała zasada, że my pozostajemy neutralni w czasie wojny toczonej poza naszymi granicami – podkreśla Ljunggren.

Szwecja ma za sobą dwa wieki neutralności, choć nie została ona zapisana w żadnych traktatach, a w ostatnich latach została zastąpiona „bezaliansowością", której istotę – wzajemnej pomocy sąsiadom w wypadku agresji – wyraził wyżej Stig-Björn Ljunggren. Finlandia była neutralna w drugiej połowie lat 30. i po drugiej wojnie.

Od czasu gdy oba kraje są w Unii Europejskiej (od 1995 r.), która prowadzi – przynajmniej oficjalnie – wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, neutralność nie przystaje do rzeczywistości. Niedawny raport fińskiego rządu głosi, że nie jest już możliwe występowanie w roli państwa całkowicie niezaangażowanego.