Rozmowy wysokiego ryzyka

Negocjacje między szefami dyplomacji Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, Rosji i Ukrainy mają się odbyć już w przyszłym tygodniu, choć ich dokładny termin i miejsce nie są jeszcze znane. Po raz pierwszy od wybuchu konfliktu Moskwa zgodziła się, aby zaprosić do stołu rokowań przedstawicieli władz w Kijowie.

– To jest coś, czego nie należy lekceważyć – uważa sekretarz stanu USA John Kerry.

Jego rosyjski odpowiednik stawia jednak niepokojący dla Ukraińców warunek. Chce, aby za stołem rokowań znalazło się jeszcze jedno miejsce: dla przedstawicieli rosyjskich separatystów z Doniecka, Charkowa, Ługańska i innych regionów wschodniej Ukrainy. Zgoda na taki wariant de facto oznaczałaby, że rząd Arsenija Jaceniuka sprawuje tylko ograniczoną kontrolę nad częścią terytorium kraju.

– To mają być rozmowy na poziomie ministrów spraw zagranicznych, a z tego, co wiem, Ukraina ma tylko jednego ministra spraw zagranicznych. Udziału przedstawicieli separatystów nie przewidujemy – ucina w rozmowie z „Rz" Maja Kocijancic, rzeczniczka przedstawicielki Unii ds. zagranicznych Catherine Ashton.

Stefan Meister, ekspert European Council on Foreign Relations w Berlinie, uważa jednak, że o ile Stany Zjednoczone nie zgodzą się na warunki stawiane przez Kreml, o tyle niektóre kraje Unii są do tego skłonne.

– Na udział w rozmowach rosyjskich separatystów mogą zgodzić się Niemcy, Holandia, Włochy, Hiszpania. To kraje, którym szczególnie zależy na wynegocjowaniu porozumienia z Rosją i wiele w tym kierunku zrobią – mówi „Rz".

W tej sytuacji Ukraińcy wolą nie ryzykować. W środę minister spraw zagranicznych Arsen Awakow postawił separatystom okupującym budynki rządowe w Doniecku 48 godzin na wynegocjowanie porozumień. Potem milicja ma użyć siły. Kijów chce więc jeszcze przed rozpoczęciem czterostronnych negocjacji odzyskać kontrolę nad wschodnimi prowincjami kraju.

– Rozumiem tę determinację. Władimir Putin w nadchodzących dniach starał się uzyskać jak największe środki nacisku, aby wymusić w negocjacjach ustępstwa na Ameryce i Europie. Jaceniuk chce temu za wszelką cenę przeciwdziałać – tłumaczy Meister.

Cele Kremla pozostają niezmienne: przeprowadzenie głębokiej decentralizacji Ukrainy i wymuszenie na Zachodzie zgody na współdecydowanie o losach kraju przez Rosję.

Putin ma jednak inne, poza podburzaniem wschodnich regionów Ukrainy, środki nacisku na Kijów. W tym przede wszystkim broń gospodarczą. W środę rosyjski prezydent zorganizował specjalne posiedzenie rządu w sprawie „kryzysowej współpracy energetycznej z Ukrainą". Ukraiński minister ds. energii i przemysłu węglowego Jurij Prodan zapowiedział, że Kijów nie ureguluje należności za gaz (ocenianych przez Moskwę na 2,2 mld dol. za sam marzec), dopóki Moskwa nie wycofa się z podwyżki o 81 proc. ceny za ten surowiec (do 485 USD za tys. metrów sześc.). Odpowiedzią może być jednak wstrzymanie dostaw w najbliższych dniach, co doprowadziłoby natychmiast do paraliżu ukraińskiej gospodarki: Unia nie ma możliwości dostarczenia gazu na Ukrainę w krótkim czasie. Moskwa jest też gotowa do wstrzymania importu coraz dłuższej listy ukraińskich towarów na rosyjski rynek.

Czy Waszyngton i Bruksela także są skłonne zaostrzyć środki nacisku na Kreml przed przyszłotygodniowymi negocjacjami?