Śmieci: Polska wlecze się w unijnym ogonie

O obowiązku dostosowania krajowych przepisów do regulacji unijnych przypomniała na zakończonej w minionym tygodniu w Londynie konferencji IdentiPlast 2010 Karolina Fras, dyrektor w komisji UE zajmującej się ochroną środowiska.

[srodtytul]Spóźnieni na starcie[/srodtytul]

Biorąc pod uwagę tempo prac nad nową ustawą o odpadach, właściwie nie mamy szans na zmieszczenie się w terminie. Projekt założeń nie został jeszcze przyjęty przez rząd. Do tego musi on być napisany w taki sposób, żeby przejść przez parlament. Dyskusje mogą być trudne i długie, bo trzeba będzie pogodzić interesy różnych grup.

Nieco lepiej jest z przepisami branżowymi, które też trzeba zmienić. Zawierające niezbędne zmiany przepisy o odpadach opakowaniowych czy zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym są bardziej zaawansowane. Jest też gotowy projekt regulacji o czystości i porządku w gminach. Ich przyjęcie przez parlament do 12 grudnia też jest jednak raczej nierealne.

Unijna dyrektor Karolina Fras zapytana przez dziennikarza „Rz”, co nam grozi za opóźnienie, powiedziała, że w pierwszym okresie nie są to uciążliwe sankcje finansowe, ale UE uruchamia urzędowe procedury i z pewnością będzie dokładnie monitorować, co się w tej kwestii robi.

[srodtytul]Będzie trudniej[/srodtytul]

Dyrektywa przewiduje też następne etapy, tym razem nie teoretyczne, ale praktyczne. Do 2015 r. musimy stworzyć system zbiórki selektywnej odpadów z papieru i tektury, metali, tworzyw sztucznych i szkła. W Polsce wciąż go nie ma. Z kolei do 2020 r. do ponownego wykorzystania i recyklingu trafiać powinno minimum 50 proc. materiałów odpadowych (papier, metal, plastik i szkło) z gospodarstw domowych, a resztek budowlanych i rozbiórkowych nawet 70 proc.

Wypełnienie tych wymagań, nie tylko przez Polskę, ale i niektóre inne kraje UE nie będzie jednak łatwe. Duży udział szarej strefy (co czwarta tona jest odbierana nielegalnie) i tysiące nielegalnych wysypisk – na takie zagrożenia wskazuje Karolina Fras. Inne to m.in. brak społecznych nawyków segregowania odpadów czy właściwej infrastruktury wymuszającej składowanie.

[wyimek]Dzikie wysypiska i szara strefa utrudniają realizację norm UE [/wyimek]

Gorzej, że w śmieciowej praktyce na tle Europy wypadamy bardzo źle. W trakcie konferencyjnych dyskusji Polska była wskazywana jako antyprzykład, jeśli chodzi o kwestie przetwarzania odpadów (tylko 7 proc. nie ląduje na wysypiskach).

Złego obrazu nie poprawia fakt, że w ostatnich latach sytuacja nieco się poprawiła, zwłaszcza w zagospodarowaniu zużytych plastików, co potwierdzają statystyki podawane przez PlasticEuropa. Nadal jednak są to osiągnięcia znacznie poniżej średniej unijnej. W czołówce plasują się [b]Niemcy, Dania i Szwecja, które odzyskują sporo ponad 90 proc. plastików. Niedościgłym wzorem jest Szwajcaria, w której już dziś prawie żaden taki odpad nie trafia na składowisko.[/b]

U nas o sprawne zarządzanie strumieniem odpadów zabiegają przede wszystkim producenci plastiku. Dla nich materiał z odpadów poza tym, że jest tańszy od nowego surowca, ma jeszcze inne zalety. – Producenci tworzyw chcą być nowocześni – mówi Kazimierz Borkowski z PlasticEurope Polska. – Dobra segregacja odpadów ułatwia pozyskanie większej ilości i lepszej jakości materiału z recyklingu – dodaje Borkowski.

Ciągle jednak w Polsce brakuje nowoczesnych przetwórni, którymi chwalą się choćby Anglicy.

[ramka][b]Pięć kroków do Europy bez śmieci[/b]

Dyrektywa WFD (Waste Framework Directive) przewiduje pięć kroków ustalających hierarchię postępowania w gospodarce odpadami. Są to kolejno (od najbardziej zalecanego do najmniej korzystnego):

- [b]ograniczanie ilości odpadów[/b] – można przy tym uwzględniać zmniejszanie ich masy i ilości czy np. stosowanie lepszych technologii;

- [b]wykorzystywanie ponowne[/b] – np. stosowanie opakowań wielokrotnego użytku;