Straż wchodzi do domu i sprawdza, czym palimy w piecu

Niepozorne przepisy coraz natarczywiej pozwalają państwu ingerować w prywatność obywateli.

Aktualizacja: 18.12.2014 07:43 Publikacja: 18.12.2014 02:00

Straż wchodzi do domu i sprawdza, czym palimy w piecu

Foto: Fotorzepa, Danuta Matloch

Choć Peerelu nie mamy już od  25 lat, prawo wciąż w wykoślawiony sposób pozwala kontrolować obywateli. Najnowszy przykład? Straż miejska może sprawdzić, czym palimy w piecu. Może wtargnąć do naszego domu o szóstej rano, i to bez nakazu sądowego. Wystarczy, gdy ma upoważnienie od wójta, burmistrza czy prezydenta. Taką władzę, większą niż policja, mają na przykład krakowscy strażnicy.

Uprawnienie, które pozwala znienacka kontrolować obywateli, zapisane jest w prawie o ochronie środowiska. Ograniczenie jest tylko jedno:  kontrola musi zostać przeprowadzona między godz. 6 a 22.

– Taki przepis w gorszej sytuacji stawia mieszkańców. Ich prywatność jest gorzej chroniona niż swoboda prowadzenia biznesu. Na gruncie zasad konstytucyjnych powinno być odwrotnie – przekonuje Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z UW. Firmy chroni ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, która nakazuje uprzedzić o kontroli.

Uprawnienia straży budzą wątpliwości konstytucyjne. Funkcjonariusza trzeba wpuścić, nawet jeśli przyjdzie o szóstej rano i bez zapowiedzi. Za zamknięcie mu drzwi przed nosem grozi zarzut karny: udaremniania kontroli i nawet do trzech lat pozbawienia wolności.

Nie tylko przepisy o ochronie środowiska ograniczają naszą prywatność. Zdaniem Piotrowskiego nadmierna ingerencja państwa w swobodę obywateli występuje szczególnie w sferze informatycznej.

– Wiele niebezpieczeństw budzą np. bazy danych pacjentów, do których dostęp jest praktycznie nieograniczony – mówi Piotrowski. Także mechanizmy opieki społecznej czy tzw. niebieskich kart (zakłada się je sprawcom przemocy domowej), sprawiają, że państwo chce o nas wiedzieć coraz więcej. Niedawno rząd, dopiero pod wpływem opinii ekspertów, wykreślił z projektu ustawy o pomocy społecznej  prawo  do zasięgania informacji w bankach przez pracowników socjalnych.

Według radcy prawnego  Krzysztofa Gruszeckiego  także  przepisy związane z zagospodarowaniem przestrzennym czy obowiązkiem meldunkowym zezwalają na bardzo szeroką, nieuzasadnioną ingerencję w prywatność.

Zgadza się z nim Stefan Płażek z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Nie można na przykład bez zezwolenia ściąć drzewa na swojej posesji, choć na jego zasadzenie nie potrzeba zgody.  W efekcie tej regulacji nikt nie chce sadzić wysokich drzew – mówi.

Represyjność tych przepisów dostrzegł już Trybunał Konstytucyjny.  Zdaniem ekspertów także prawu o ochronie środowiska można postawić zarzut niezgodności z ustawą zasadniczą.

Choć Peerelu nie mamy już od  25 lat, prawo wciąż w wykoślawiony sposób pozwala kontrolować obywateli. Najnowszy przykład? Straż miejska może sprawdzić, czym palimy w piecu. Może wtargnąć do naszego domu o szóstej rano, i to bez nakazu sądowego. Wystarczy, gdy ma upoważnienie od wójta, burmistrza czy prezydenta. Taką władzę, większą niż policja, mają na przykład krakowscy strażnicy.

Uprawnienie, które pozwala znienacka kontrolować obywateli, zapisane jest w prawie o ochronie środowiska. Ograniczenie jest tylko jedno:  kontrola musi zostać przeprowadzona między godz. 6 a 22.

Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?