Rz: W Muzeum Niepodległości naukowcy debatowali o Powstaniu Listopadowym. Co nowego na ten temat można jeszcze powiedzieć?
Emil Noiński:
Zgromadziliśmy 200 historyków, bibliologów, archiwistów, literaturoznawców i pasjonatów Powstania Listopadowego, by uczcić ten wielki zryw narodowy. Z ciekawostek warto wspomnieć, że podczas konferencji prezentowano m.in. repliki czapek, jakie nosili powstańcy. Na przykład specyficzne nakrycia głowy, jakie zakładali Żydzi w czasie walk.
Żydowscy uczestnicy powstania mieli duży wpływ na jego przebieg?
Niewątpliwie. Warto wymienić Józefa Berkowicza, syna Berka Joselewicza, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej, czy też Jakuba Tugendholda, który wydał w tym czasie broszurę zatytułowaną „Dumania Izraelity na warcie". Była ona manifestem rozczarowania Żydów wobec braku działań rządu powstańczego w sprawie równouprawnienia tej narodowości. Tugendhold ubolewał, że Żydzi w pełni nie mogą wziąć udziału w powstaniu z powodu braku praw obywatelskich.
W jakich działaniach powstańczych wsławili się Żydzi?
Bohatersko bronili Warszawy 6 – 7 września 1831 roku. Ochoczo zasilali także szeregi Warszawskiej Gwardii Narodowej, w której służyło ponad 400 Żydów, w Gwardii Miejskiej zaś ponad 1200.
Duży udział starozakonnych był także w powstańczej służbie zdrowia. Wielu z nich za udział w powstaniu otrzymało odznaczenia, w tym także krzyże Virtuti Militari.
Czy Żydzi w 1830 roku sprawę niepodległości Polski uważali za własną?
Tak, i była to jedna z piękniejszych kart z historii współistnienia narodów polskiego i żydowskiego.
—rozmawiała Anna Chodyka
Konferencja poświęcona Powstaniu Listopadowemu odbyła się 19 – 20 października w Muzeum Niepodległości w Warszawie. Referaty wygłosiło 52 historyków z Polski i z zagranicy.
