Raport NIK o bezdomności: Bez szans na poprawę losu

Państwo daje bezdomnym posiłki, noclegownie i doraźną pomoc. Ale mało robi, by przywrócić ich społeczeństwu.

Publikacja: 04.07.2014 01:45

W opiekę nad biednymi i bezdomnymi z całych sił angażują się organizacje kościelne

W opiekę nad biednymi i bezdomnymi z całych sił angażują się organizacje kościelne

Foto: Uważam Rze, Roman Bosiacki

O ile doraźna pomoc, taka jak  zapewnienie miejsca w noclegowni czy zasiłek, jest realizowana bez większych zastrzeżeń, o tyle z działaniami, które mają pomóc bezdomnym wrócić do społeczeństwa, jest dużo gorzej. W tym zakresie instytucje państwa niewiele robią – wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, do którego dotarła „Rz".

„Brakuje całorocznych, systemowych działań wspomagających wychodzenie z bezdomności" – wskazuje raport.

Ilu jest bezdomnych – dokładnie nie wiadomo. NIK, powołując się na dane resortu pracy, podaje, że jest ich od kilku lat tyle samo – ok. 30,7 tys. Na pomoc dla nich państwo wydaje coraz więcej – w zeszłym roku ponad 183  mln zł.

Bezdomni to głównie mężczyźni, skupiają się zwłaszcza w wielkich miastach, ponad 70 proc. z nich przebywa w noclegowniach, których w kraju jest ok. 650 (na 22 tys. miejsc).

Nie dla wszystkich wystarcza więc łóżek, zwłaszcza zimą. Połowa zbadanych przez NIK organizacji pozarządowych, z którymi ośrodki pomocy podpisały umowy na świadczenie pomocy bezdomnym,  alarmowała, że trzeba zwiększyć liczbę miejsc w schroniskach.

Bezdomni – zdaniem NIK – otrzymują wystarczającą pomoc doraźną: zasiłki, posiłki, ubrania, pomoc przy rejestracji w urzędzie pracy, wyrobieniu dokumentów czy podjęciu terapii uzależnień. Na tym urzędnicy się koncentrują.

Do indywidualnych programów mających pomóc konkretnemu bezdomnemu  już się tak nie  garną.

„Samorządy zbyt rzadko wykorzystują możliwość objęcia bezdomnych indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności" – wytyka NIK. I podaje, że z sześciu skontrolowanych tylko jeden ośrodek pomocy społecznej stwarzał taką możliwość. W 2012 r. takimi programami objęto 3,5 tys. bezdomnych, z których 2,7 tys. się usamodzielniło.

Jednak pracownicy socjalni twierdzą, że trudno o znaczące efekty, bo sami bezdomni nie mają wystarczającej determinacji, by odmienić swój los.

– Zgłaszają się do noclegowni, gdy przychodzi zima, by mieć dach nad głową i posiłek, a kiedy robi się cieplej, wyfruwają. Jak więc realizować indywidualny program? – pyta Wojciech Gajewski, dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej Praga-Północ w Warszawie.

Inny pracownik ośrodka w kraju mówi, że bezdomni nie zawsze potrafią się odnaleźć w  normalnym życiu. – Niedawno bezdomny oddał nam klucze do mieszkania socjalnego i wrócił do schroniska. Twierdził, że tylko rygory schroniska zmuszą go, by nie sięgał po alkohol – opowiada pracownik.

NIK jednak twierdzi, że  państwo powinno zintensyfikować działania i wypracować system, który  prócz  likwidacji doraźnych skutków wesprze wychodzenie z bezdomności i usuwanie jej przyczyn. Wskazuje, że rząd powinien jak najszybciej przyjąć opracowany przez resort pracy w 2013 r. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020, który przewiduje działania mające rozwijać budownictwo społeczne, zapobiegać utracie mieszkania, zadłużeniom czynszowym i eksmisjom. Kontrolerzy są zdania, że realizowany od 2010 r. „Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności", nastawiony na ich aktywizację zawodową i społeczną, to za mało, zwłaszcza że na ten cel przeznaczono skromne środki (5 mln zł,  czyli 2,7 proc. wydatków z 2013 r. na finansowanie pomocy bezdomnym).

Kontrola NIK za lata 2012–2013 objęła 20 instytucji, w tym Ministerstwo Pracy, urzędy miast, ośrodki pomocy społecznej i organizacje pozarządowe.

O ile doraźna pomoc, taka jak  zapewnienie miejsca w noclegowni czy zasiłek, jest realizowana bez większych zastrzeżeń, o tyle z działaniami, które mają pomóc bezdomnym wrócić do społeczeństwa, jest dużo gorzej. W tym zakresie instytucje państwa niewiele robią – wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, do którego dotarła „Rz".

„Brakuje całorocznych, systemowych działań wspomagających wychodzenie z bezdomności" – wskazuje raport.

Pozostało 86% artykułu
Społeczeństwo
Sondaż: Rok rządów Donalda Tuska. Polakom żyje się lepiej, czy gorzej?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Społeczeństwo
Syryjczyk w Polsce bez ochrony i w zawieszeniu? Urząd ds. Cudzoziemców bez wytycznych
Społeczeństwo
Ostatnie Pokolenie szykuje „wielką blokadę”. Czy ich przybudówka straci miejski lokal?
Społeczeństwo
Pogoda szykuje dużą niespodziankę. Najnowsza prognoza IMGW na 10 dni
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Społeczeństwo
Burmistrz Głuchołaz: Odbudowa po powodzi odbywa się sprawnie