Sąd Najwyższy o odwołaniu darowizny. Ważne terminy

Darowiznę można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Ale tylko przez rok od jego ekscesów.

Publikacja: 17.03.2024 11:15

Sąd Najwyższy o odwołaniu darowizny. Ważne terminy

Foto: Adobe Stock

To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Darowizny to częste czynności prawne zwłaszcza w relacjach rodzinnych, ale nierzadko dochodzi do ich odwołania (nawet tych już wykonanych). Są to czynności dość szczegółowo uregulowane.

Zgodnie z art. 898 § 1 kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności (jeśli mu nie przebaczył). Nawet spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do jej odwołania. Ten sam artykuł przewiduje, że odwołanie darowizny nie może nastąpić po upływie roku od dnia powzięcia informacji o niewdzięczności obdarowanego. Dodajmy, że odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Czytaj więcej

SN o wycenie schedy: darowiznę szacujemy według dnia darowania

Kiedy domagać się zwrotu darowizny?

Od którego momentu liczyć ten roczny termin? Kwestia ta wynikła w sprawie, w której Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie uwzględnił wniosku byłej małżonki o zwrot działki, którą obdarowała męża. Używając formalnych określeń SO nie zobowiązał eksmałżonka do złożenia oświadczenia przywracającego powódce własność tej nieruchomości.

Kobieta w skardze kasacyjnej argumentowała, że jej roszczenie jest oczywiste, a ów roczny termin na odwołanie darowizny łączyła z ukończeniem postępowania karnego byłego męża lub wszczęciem postępowania przygotowawczego wobec obdarowanego.

Powtarzające się ekscesy obdarowanego

Sąd Najwyższy nie uwzględnił tej argumentacji. Podkreślił jednoznaczne stwierdzenia SO, zgodnie z którymi powódka nie poinformowała, aby niewdzięczność pozwanego (znęcanie się) nastąpiła w okresie roku poprzedzającego złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny. Powołane w skardze twierdzenia o wszczęciu przez policję postępowań przygotowawczych wobec obdarowanego wybiegały poza ten jednoznacznie stwierdzony fakt (w piśmie odwołującym darowiznę powódka powołała się na fakty stwierdzone późniejszym wyrokiem karnym w sprawie pozwanego).

– Nie ma natomiast wątpliwości, że w razie powtarzających się nagannych zachowań obdarowanego, z których każde może być traktowane jako rażąca niewdzięczność, roczny termin określony w art. 899 § 3 k.c. należy liczyć dla każdego z nich z osobna. Jeśli zaś zachowanie obdarowanego przybiera charakter ciągły, termin ten jest zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał – wskazał w konkluzji uzasadnienia sędzia Paweł Grzegorczyk.

Sygnatura akt: I CSK 6763/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Artur Grajewski, sędzia cywilny Sądu Okręgowego w Warszawie

W omawianym przypadku orzeczenia sądów są jak najbardziej słuszne. Darczyńca nie powinien czekać na rozstrzygnięcie procesu karnego przeciwko obdarowanemu dotyczące jego zachowania, bo żaden przepis nie przewiduje, aby w tym czasie bieg terminu do odwołania darowizny uległ przerwaniu lub zawieszeniu. Lepiej zatem złożyć takie oświadczenie wcześniej z powołaniem się na okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania karnego, mające jednocześnie postać rażącej niewdzięczności, i dopiero potem czekać ewentualnie na jego wynik. Wydanie wyroku skazującego obdarowanego może być bowiem dowodem na to, że takie zachowanie miało miejsce, a zatem podstawy do odwołania darowizny rzeczywiście zaistniały, jednak upływ – w toku procesu – terminu na złożenie oświadczenia spowoduje, że będzie ono bezskuteczne.

 


To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Darowizny to częste czynności prawne zwłaszcza w relacjach rodzinnych, ale nierzadko dochodzi do ich odwołania (nawet tych już wykonanych). Są to czynności dość szczegółowo uregulowane.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP