Reklama

Strażnicy graniczni ponaglają rząd. Chodzi o nadgodziny

Niedługo miną dwa lata od wydania korzystnego dla pograniczników wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego rekompensat za nadgodziny. Cały czas brakuje jednak regulacji, które realizowałyby to orzeczenie.

Publikacja: 01.10.2025 07:15

Strażnicy graniczni ponaglają rząd. Chodzi o nadgodziny

Foto: AdobeStock

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie były główne zarzuty dotyczące przepisów regulujących nadgodziny strażników granicznych?
  • Co postanowił Trybunał Konstytucyjny w sprawie rekompensat za nadgodziny pograniczników?
  • Dlaczego, pomimo wyroku Trybunału, problem nadgodzin strażników granicznych nadal nie został rozwiązany?
  • Jakie trudności napotykają strażnicy graniczni w praktycznym egzekwowaniu swoich praw do rekompensaty za nadgodziny?
  • Jakie możliwe skutki może mieć brak jednolitych przepisów dotyczących rekompensat za pracę ponad normę?
  • Dlaczego kwestia publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw była istotna dla ważności orzeczenia TK?

Strażnicy graniczni za służbę w godzinach nadliczbowych powinni dostać wolne w większym wymiarze – uznał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 listopada 2023 r. (sygn. akt K 17/19).

Wniosek o zajęcie się tą kwestią złożył do Trybunału – jeszcze na początku 2019 r. – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży Granicznej. Podkreślał w nim, że przepisy ustawy o Straży Granicznej (w brzmieniu obowiązującym do 1 lipca 2019 r.), które określają zasady przyznawania czasu wolnego funkcjonariuszom tej formacji, są niezgodne z ratyfikowaną przez Polskę Europejską Kartą Społeczną (EKS). W efekcie zamiast rekompensować uciążliwości dodatkowej służby, prowadzą do dyskryminacji.

Chodzi o art. 37 ust. 3 w poprzednim brzmieniu, który stanowił, iż w zamian za czas służby przekraczający normę określoną funkcjonariuszowi w przepisach przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze (czyli za każdą dodatkową godzinę przełożeni powinni oddać godzinę wolnego).

Czytaj więcej

Edukacja dla bezpieczeństwa na wypadek wojny. Jest propozycja nowej podstawy programowej
Reklama
Reklama

Rekompensata nadgodzin. Równo nie znaczy sprawiedliwie

Obecnie przepis daje prawo wyboru rekompensaty za czas służby pełniony ponad normę – możliwość skorzystania z czasu wolnego albo z rekompensaty pieniężnej. Problem w tym, że przewiduje on, iż za czas służby w nadgodzinach przysługuje wolne (lub ekwiwalent pieniężny) w wymiarze matematycznie równym temu przekroczeniu czasu pracy. A funkcjonariusze powinni otrzymywać zwiększone wynagrodzenie za służbę w godzinach nadliczbowych lub prawo do wypoczynku w zwiększonym wymiarze.

Wnioskodawcy podkreślali, że jest to niezgodne z postanowieniami EKS, która gwarantuje prawo do zwiększonej gratyfikacji za pracę w nadgodzinach.

Trybunał stanął za pogranicznikami 

Trybunał uznał wspomniany art. 37 ust. 3 ustawy o SG za sprzeczny z EKS.

– TK orzekł, że przepis jest niezgodny z art. 4 akapit 1 pkt 2 Europejskiej Karty Społecznej, który wymaga, by za pracę w godzinach nadliczbowych przysługiwało więcej niż tylko matematyczny ekwiwalent czasu wolnego (może mieć on formę czasu wolnego w zwiększonym wymiarze lub wynagrodzenia w wyższej wysokości). Wyrok TK tworzy zatem po stronie ustawodawcy zobowiązanie do przyjęcia nowej regulacji, uwzględniającej wymaganie wynikające z przepisów EKS – tłumaczy dr Marta Derlatka, adwokat specjalizująca się w sprawach konstytucyjnych, pełnomocnik Związku Zawodowego Funkcjonariuszy Straży Granicznej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Jak jednak wskazuje, pomimo upływu czasu przepisy w tym zakresie nie zostały zmienione, mimo że wspomniany artykuł utracił moc obowiązującą z dniem wydania wyroku TK, tj. 30 listopada 2023 r.

Czytaj więcej

Mundurowi muszą płacić za pozwy. Ważna uchwała SN
Reklama
Reklama

Problem z dochodzeniem swoich praw

– W praktyce funkcjonariusze mają problem z wyegzekwowaniem czasu wolnego w zwiększonym wymiarze za okres służby ponad godzinową normę – wyjaśnia mecenas.

Obecnie bowiem muszą oni samodzielnie zadbać o swoje prawa, tj. w pierwszej kolejności złożyć wniosek do swojej komendy o wypłatę należnej rekompensaty, a w przypadku odmowy lub braku odpowiedzi skierować sprawę do sądu. Ale na tym problem się nie kończy.

– Sprawy trafiają do sądów, które mają problem z ich rozstrzygnięciem – wyjaśnia mecenas. Jak tłumaczy, z powodu braku nowych przepisów trudno jest ustalić właściwy wymiar dni wolnych. Sytuacja taka – zdaniem ekspertki – prowadzić może do braku jednolitości orzeczniczej w tożsamych przypadkach, bo sądy będą zmuszone każdą sprawę rozstrzygać indywidualnie.

– Po wyroku TK wiemy tylko, że wymiar dni wolnych musi być wyższy od tego, który został zakwestionowany. Jednak brakuje wytycznych w tym zakresie. Na razie nie mamy jeszcze rozstrzygnięć sądów, ale sprawy są w toku i w końcu będą musiały zapaść orzeczenia – mówi mec. Derlatka.

Jak podkreśla, bez nowych przepisów w każdej sprawie możemy mieć zastosowany inny wskaźnik. Zwraca też uwagę, że w przypadku tego orzeczenia kluczowe nie są kwestie związane z oceną statusu orzeczenia TK. 

– Wspominany wyrok został opublikowany w Dzienniku Ustaw i jego ważność nie była kwestionowana – podsumowuje Marta Derlatka.

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie były główne zarzuty dotyczące przepisów regulujących nadgodziny strażników granicznych?
  • Co postanowił Trybunał Konstytucyjny w sprawie rekompensat za nadgodziny pograniczników?
  • Dlaczego, pomimo wyroku Trybunału, problem nadgodzin strażników granicznych nadal nie został rozwiązany?
  • Jakie trudności napotykają strażnicy graniczni w praktycznym egzekwowaniu swoich praw do rekompensaty za nadgodziny?
  • Jakie możliwe skutki może mieć brak jednolitych przepisów dotyczących rekompensat za pracę ponad normę?
  • Dlaczego kwestia publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw była istotna dla ważności orzeczenia TK?
Pozostało jeszcze 88% artykułu

Strażnicy graniczni za służbę w godzinach nadliczbowych powinni dostać wolne w większym wymiarze – uznał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 listopada 2023 r. (sygn. akt K 17/19).

Wniosek o zajęcie się tą kwestią złożył do Trybunału – jeszcze na początku 2019 r. – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży Granicznej. Podkreślał w nim, że przepisy ustawy o Straży Granicznej (w brzmieniu obowiązującym do 1 lipca 2019 r.), które określają zasady przyznawania czasu wolnego funkcjonariuszom tej formacji, są niezgodne z ratyfikowaną przez Polskę Europejską Kartą Społeczną (EKS). W efekcie zamiast rekompensować uciążliwości dodatkowej służby, prowadzą do dyskryminacji.

Pozostało jeszcze 87% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Sądy i trybunały
Święczkowski reaguje na ruch Żurka. „Kompromitująca nieznajomość prawa"
Prawo w Polsce
Sejm spuścił psy z łańcuchów – i to dosłownie. Ustawa łańcuchowa przyjęta
Praca, Emerytury i renty
Przekształcanie zleceń w etaty może uderzyć też w pracowników. Chodzi o pensje
Aplikacje i egzaminy
Znamy wyniki egzaminów na aplikacje prawnicze. Gdzie kandydatom poszło najlepiej?
Konsumenci
Frankowicze szybciej doczekają się sprawiedliwości. Rząd przyjął projekt ustawy
Służby mundurowe
Będzie nowy dodatek dla więzienników. Nawet 1800 zł miesięcznie
Służby mundurowe
Rząd zdecydował: będzie nowy dodatek dla służb mundurowych
Służby mundurowe
Zaginęło 240 min przeciwpancernych. Jest akt oskarżenia
Reklama
Reklama