Rada może podjąć dobrowolną uchwałę o wydatkach niewygasających

- Jestem skarbnikiem niewielkiej gminy. Mam wątpliwość odnośnie planowania budżetowego, a chodzi o dochody z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu przeznaczane na programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Czy gmina planując budżet na kolejny rok – musi przeznaczyć na te cele wyższe wydatki – o kwotę niezrealizowanych wydatków w bieżącym roku

Czytaj także: Wydatki niewygasające w ewidencji księgowej i sprawozdawczości jednostki samorządu terytorialnego

Analizie poddać należy stosowne regulacje ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w związku z przepisami ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Warto przypomnieć przepisy materialno-prawne, które dotyczą podanego zakresu przedmiotowego. Na uwagę zasługuje regulacja art. 182 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Wskazano tamże, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 (zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży) lub art. 181 (zezwolenia jednorazowe na sprzedaż napojów alkoholowych) oraz dochody z opłat określonych w art. 111 (opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18) wykorzystywane będą na realizację:

- gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnych programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

- zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnych programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

- i nie mogą być przeznaczane na inne cele.

Z ww. regulacji wynika więc ważna zasada obligująca do wydatkowania dochodów z ww. opłat jedynie na cele związane z ww. programami. Jednakże wspomniana zasada może doznać pewnego wyłomu w kontekście planowania budżetowego wydatków związanych z tymi programami.

W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje art. 263 ust. 1 ww. ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, z upływem roku budżetowego. Co istotne, w ust. 2 przewidziano wyjątek od ww. zasady. Mianowicie ustawodawca postanowił tam, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić, w drodze uchwały, wykaz wydatków, do których nie stosuje się przepisu ust. 1, oraz określić ostateczny termin dokonania każdego wydatku ujętego w tym wykazie w następnym roku budżetowym.

Dla zobrazowania ww. mechanizmu można przykładowo wspomnieć o uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 11 czerwca 2014 r. (Nr 0102-121/14) gdzie wskazano, że art. 263 ustawy o finansach publicznych reguluje zasadę wygasania z upływem roku budżetowego niezrealizowanych kwot wydatków budżetu jednostki samorządowej, bezpośrednio związaną z regułą roczności budżetu, a także dopuszczalne odstępstwa od tej zasady i ich podstawy prawne. Podkreślono również, że instytucja wydatków niewygasających budżetu stanowi odstępstwo od czasowej specjalizacji budżetu, przesądzającej o prawie dokonywania wydatków ujętych w budżecie jedynie w okresie obowiązywania uchwały budżetowej, tj. przez rok budżetowy. Po tym okresie uprawnienie do dysponowania wydatkami wygasa.

Na kanwie podanego zapytania szczególnie pomocne może być nadto stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 9 grudnia 2013 r. (Nr RP.0441/41/102/32541/ 2013) – www.bip.gdansk.rio.gov.pl. Wskazano w nim m.in., że wydatki niezrealizowane w danym roku budżetowym stają się nadwyżką ogólną i mogą być wykorzystane w kolejnym roku na cele wskazane w budżecie bez żadnych ograniczeń. Jednocześnie zastrzeżono, że: Nie dotyczy to jednak wydatków niewygasających ustalonych w uchwale organu stanowiącego, bądź w ustawie szczególnej. Finalnie przyjęto, że wskutek wygaśnięcia wydatków z upływem roku budżetowego nie ma obowiązku przeznaczenia środków niewykorzystanych w roku poprzednim na wskazane cele wynikające z ww. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – w roku następnym. Dodano również, że środki te mogą zostać w taki sposób wykorzystane, lecz zależy do wyłącznie od woli organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.