Zgodnie z unijnymi regulacjami fundusze strukturalne pozwalają finansować szereg różnorodnych projektów. Państwa, które chcą z nich skorzystać, miały obowiązek przygotować tzw. programy operacyjne. Polska przygotowała trzy programy ogólnokrajowe: „Innowacyjna gospodarka”, „Infrastruktura i środowisko” oraz „Kapitał ludzki”, jeden program przeznaczony na wsparcie Polski wschodniej oraz 16 programów regionalnych. Oprócz tego będzie wdrażany „Program rozwoju obszarów wiejskich” i działania finansowane z funduszu rybackiego.
Programy muszą być tak skonstruowane, żeby nie było wątpliwości, jakie projekty mogą być z nich finansowane. Chodzi o to, żeby identyczne projekty nie były kwalifikowane do równoczesnego wsparcia z kilku programów. Zanim zatem zostanie przygotowany i złożony wniosek, trzeba mieć pewność, że kwalifikuje się on do danego programu i działania. Przykładowo z funduszy strukturalnych, zarówno w ramach programów regionalnych, jak i programów krajowych, mogą być finansowane projekty obejmujące rozbudowę infrastruktury wodno-ściekowej. Przewiduje to działanie 1.1 PO IiŚ oraz działania w programach regionalnych (np. Dolnośląskie – działanie 4.2, Łódzkie – działanie 2.1, Małopolskie – działanie 7.1). Dodatkowo wsparcie na identyczne projekty można uzyskać w ramach „Programu rozwoju obszarów wiejskich”. Jak zatem wybrać odpowiedni program? Na czym polega demarkacja między nimi?
Żeby nie popełnić błędu, trzeba dokładnie przestudiować szczegółowe opisy tych działań. W tzw. uszczegółowieniu i dołączonych do niego załącznikach odnaleźć można wskazówki dotyczące tego, kto i na jakich warunkach może realizować dany projekt. Jaka musi być jego wartość (minimalna i/lub maksymalna), jaki powinien być zakres oddziaływania i wreszcie jakie podstawowe cele dzięki realizacji projektu powinny zostać osiągnięte. To wszystko pozwoli wybrać zarówno odpowiedni program, jak i odpowiednie działanie.
Trzymając się przykładu infrastruktury wodno-ściekowej, program IiŚ przewiduje, że projekty w takim zakresie mogą być realizowane tylko w miastach powyżej 15 tysięcy mieszkańców, w ramach programów regionalnych w miastach o liczbie mieszkańców do 15 tysięcy. Natomiast w ramach PROW gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i gminy miejskie, ale pod warunkiem, że ich liczba mieszkańców nie przekracza 5 tysięcy. Taka klasyfikacja wyraźnie wskazuje, z jakiego programu może skorzystać konkretna jednostka samorządowa.
Podobnie we wszystkich programach można odnaleźć działania przewidujące rozwój infrastruktury drogowej. W PO IiŚ można wskazać działania 6.1 i 8.2. W programie RPW działanie 4.1. W programie ROW działanie 1.7 (Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa). W programach regionalnych, na przykład w województwie mazowieckim, działanie 3.1. Z których działań mają korzystać samorządy? Znowu co do zasady wszystko zależy od wielkości inwestycji i zasięgu jej oddziaływania (znaczenie lokalne, regionalne, krajowe). Z PROW mogą być finansowane lokalne drogi gminne, w szczególności niezbędne drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych. Ich budowa powinna wiązać się z procesem scalania gruntów rolnych. W programach regionalnych wsparcie może zostać przyznane na budowę i renowację dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich. W przypadku Mazowieckiego minimalna wartość dla projektów na drogach gminnych wynosi 1 mln złotych, dla projektów na drogach powiatowych 1,5 mln. Z programu RPW mogą skorzystać tylko samorządy pięciu województw nim objętych. Do wsparcia będą w szczególności kwalifikować się projekty obejmujące drogi wojewódzkie, decydujące o spójności i atrakcyjności inwestycyjnej województw. Powinny one przyczyniać się do poprawy powiązań pomiędzy największymi ośrodkami oraz osiągania spójności z pozostałą częścią kraju. Minimalna wartość projektu dla obwodnic miast wynosi w tym przypadku 8 mln zł i 20 mln dla pozostałych projektów. PO IiŚ będzie wspierać tylko duże projekty o wartości przekraczającej 20 mln złotych i realizowane przez określone podmioty. W przypadku wspomnianego działania 6.1 z wnioskiem mogą występować tylko miasta na prawach powiatu i tylko w stosunku do ciągów dróg objętych siecią TENT (Transeuropejska Sieć Transportowa). W przypadku działania 8.2 wsparciem mogą zostać objęte projekty drogowe znajdujące się poza tą siecią. Ponownie jednak o środki występować mogą tylko miasta na prawach powiatu.
