Rada decyduje, na co wydać pieniądze

Gromadzenie środków przez fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (OŚiGW) oraz sposób gospodarowania nimi regulują przepisy ustawy – Prawo ochrony środowiska. Ustawa wyróżnia cztery poziomy tego systemu. Na jego szczycie usytuowany jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Odpowiednie fundusze znajdują się na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Na każdym z powyższych szczebli mają one nieco inaczej skonstruowany katalog wpływów oraz inne przeznaczenie.

[srodtytul]Pożyczki dla przedsiębiorców[/srodtytul]

Najważniejszymi z punktu widzenia przedsiębiorców formami dysponowania środkami zgromadzonymi w funduszach są pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek. Odnośnie zaś narodowego funduszu – także obejmowanie i nabywanie akcji i udziałów w spółkach kapitałowych „jeżeli jest to związane z rozwojem przemysłu i usług w zakresie ochrony środowiska”.

Warto zauważyć, iż prawo ochrony środowiska nie narzuca w żaden sposób zasad udzielania kredytów, pożyczek lub kryteriów upoważniających przedsiębiorców do brania preferencyjnych kredytów korzystających z dofinansowania ze środków funduszy. Materia ta pozostawiona jest wyraźnie regulacji samych funduszy.

Zgodnie z art. 414 prawa ochrony środowiska rady nadzorcze Narodowego Funduszu oraz wojewódzkich ustalają kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych, zasady udzielania i umarzania pożyczek, udzielania dotacji oraz dopłat do oprocentowania. Wynika z tego, że zasady te mogą się znacznie różnić w poszczególnych funduszach w zależności od istniejących na danym obszarze potrzeb ochrony środowiska oraz warunków gospodarczych.

[srodtytul]Zadania określa samorząd[/srodtytul]

Wprawdzie katalog celów jest rozbudowany – sama lista zadań przypisanych gminnym funduszom OŚiGW liczy piętnaście pozycji – mają one jednak charakter ramowy. Świadczą o tym również upoważnienia dla organów jednostek samorządu terytorialnego oraz organów samych funduszy. Rady gmin mają prawo określania w drodze uchwały szczegółowych zadań służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, na które mogą być przeznaczane środki z funduszy gminnych (art. 406 ust. 1 ustawy). Analogiczne rozwiązanie przewiduje art. 407 ustawy odnośnie kompetencji rady powiatu. W przypadku Narodowego Funduszu oraz funduszy wojewódzkich odpowiednikiem powyższych przepisów będą art. 409 pkt 8 i art. 410 ust. 6 stanowiące, że o szczegółowym przeznaczeniu zgromadzonych środków decydują rady nadzorcze tych funduszy, podejmując w tej sprawie stosowne uchwały (art. 414 prawa ochrony środowiska). Pamiętać jednak należy, że środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczone na imiennie wymienione wydatki, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej [b](rozstrzygnięcie nadzorcze RIO w Katowicach z 25 lipca 2007 r., 81/XXIII/2007)[/b].

[srodtytul]Ograniczenia ustawowe[/srodtytul]

Pamiętać jednakże należy, iż prawo ochrony środowiska zawiera przepisy istotnie ograniczające dowolność wydatkowania środków zgromadzonych w funduszach. Art. 400 ust. 4 ustawy wskazuje bowiem przedsięwzięcia korzystające ze wsparcia ze środków wspólnotowych jako priorytetowe. Inwestycje takie powinny zatem korzystać z finansowania funduszy OŚiGW przed innymi, pozbawionymi finansowego wsparcia ze strony Wspólnot Europejskich. Innym ograniczeniem jest również kwestia zapisanego w prawie ochrony środowiska przypisania środków funduszy OŚiGW pochodzących z niektórych źródeł do konkretnych celów i zadań. Np. przychody z opłat płaconych na podstawie przepisów ustawy o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji mogą być przeznaczane wyłącznie na finansowanie systemu handlu uprawnieniami do emisji.

[i]Autor jest radcą prawnym w kancelarii Gide Loyrette Nouel[/i]

[i]Podstawa prawna