Czasem, gdy wójt odchodzi, zastępca zostaje

Każdy wójt, burmistrz czy prezydent miasta ma wyłączną kompetencję do powołania i odwołania swojego zastępcy (zastępców).

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=687C7F7092835906DA3E4587A5E394C6?id=163433]Ustawa o samorządzie gminnym[/link] pozostawia wójtom w tym zakresie całkowitą swobodę, ograniczając jedynie liczbę wicewójtów.

Przepis art. 26a ust. 2 stanowi mianowicie, że w gminach do 20 tys. mieszkańców może być jeden zastępca, w tych, w których liczba mieszkańców nie przekracza 100 tys. – dwóch, trzech zastępców można powołać w jednostkach liczących do 200 tys. mieszkańców, a w gminach, w których liczba mieszkańców przekracza 200 tys., wójt może mieć maksymalnie czterech zastępców.

Powołanie zastępcy następuje w drodze zarządzenia. W przypadku gdy określona przez wójta liczba jego zastępców jest większa niż jeden, w zarządzeniu wójt wskazuje imiennie pierwszego i kolejnych zastępców.

[srodtytul]Bez szczególnej ochrony[/srodtytul]

Zastępca wójta jest obecnie obok skarbnika jedynym pracownikiem samorządowym, którego stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania.

Potwierdza to art. 4 ust. 1 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9B35CA1A81B14B96790C6BB6FE7E8E4A?id=162204]ustawy o pracownikach samorządowych[/link]. Zgodnie z jego treścią pracownicy samorządowi zatrudniani na podstawie powołania, to zastępca wójta (burmistrza prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa.

[b]Cechą charakterystyczną stosunku pracy z powołania jest brak ochrony jego trwałości, wyrażający się w tym, że organ powołujący może w każdej chwili, bez podania przyczyny, odwołać pracownika[/b] powołanego z zajmowanego stanowiska (uwagi do art. 70).

Celem nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania jest stworzenie organowi powołującemu swobody w doborze osób, którym powierza się na ogół stanowiska kierownicze. Stąd mniejsza stabilność tego stosunku pracy.

Należy zwrócić uwagę, że zastępca może być w każdej chwili odwołany przez swego przełożonego (art. 26a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 70 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).

Odwołanie ze stanowiska zastępcy jest równoznaczne z wypowiedzeniem jego umowy o pracę lub też z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub 53 kodeksu pracy.

Oczywiste jest również, że stosunek pracy z zastępcą wójta może ulec rozwiązaniu za porozumieniem stron.

Jak podkreślił [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 22 grudnia 1976 r.[/b], przepisy oddziału pierwszego, rozdziału III, działu drugiego k.p. nie wyłączają możliwości rozwiązania na skutek porozumienia stron (art. 30 § 1 pkt 1 k.p.) stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania, przy czym porozumienie powinno być zawarte między pracownikiem i organem, który go powołał.

SN dodał także, że rozwiązanie na mocy porozumienia stron stosunku pracy, nawiązanego na podstawie powołania, powoduje ustanie stosunku pracy z dniem ustalonym w tym porozumieniu bez względu na to, czy i kiedy organ uprawniony odwoła pracownika z zajmowanego stanowiska (I PRN 121/76).

Zgodnie z art. 68 § 1 kodeksu pracy stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

Jak z kolei stanowi § 11 omawianego artykułu, stosunek pracy (z powołania) nawiązuje się na czas nieokreślony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem.

[b]Przepisy do zmiany[/b]

Jak podkreśla W. Kisiel w komentarzu do art. 26a ustawy o samorządzie gminnym (www.lexpolonica.pl), zastępca (zastępcy) zatrudnieni są na czas określony, którym jest czas trwania kadencji przełożonego.

Wniosek taki wynika z przepisów gminnej ustawy ustrojowej, przede wszystkim z jej art. 28e, zgodnie z którym wygaśnięcie mandatu wójta przed upływem kadencji jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców.

Ponadto, jak wynika z treści art. 29 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, zastępca – po upływie kadencji wójta – pełni swoje obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanego zastępcę wójta.

Takich wniosków nie potwierdza jednak [b]orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w wyroku z 5 sierpnia 2008 r.[/b] stwierdził, że dopuszczalność zatrudnienia pracownika na podstawie powołania na czas określony musi wynikać z przepisu szczególnego (art. 68 § 11 k.p.).

Przepisem takim nie jest art. 29 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, z którego wynika jedynie, że zastępca wójta po upływie kadencji wójta pełni swe obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanego zastępcę.

Praktyka większości gmin pokazuje, że stosują się one raczej do wykładni przepisów prezentowanych przez Sąd Najwyższy.

To dziwi, ponieważ – moim zdaniem – z charakteru tego stanowiska (najbliższy współpracownik wójta) właściwsze byłoby opowiedzenie się za wykładnią, zgodnie z którą zastępca jest powoływany na czas określony wynoszący tyle, ile trwa kadencja jego szefa.

Należy zwrócić uwagę, że czas trwania kadencji nie jest terminem nieprecyzyjnieokreślonym. Można bowiem z dokładnością co do jednego dnia wskazać jego początek i koniec.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Zgodnie z art. 69 kodeksu pracy do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących: