Czasem kompetencje rady i wójta przejmuje jedna osoba

W razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy konstytucji lub ustaw Sejm na wniosek prezesa Rady Ministrów może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy.

W przypadku rozwiązania rady gminy prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni jej funkcję.

Jeżeli powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw dopuszcza się wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku – występuje z wnioskiem do prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta.

W przypadku odwołania wójta prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza osobę, która do czasu wyboru wójta pełni jego funkcję.

[srodtytul]Przejęcie uprawnień i obowiązków[/srodtytul]

W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję.

Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy.

Komisarza rządowego powołuje prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania.

Kompetencje komisarza rządowego wynikają z ustawy o samorządzie gminnym. Są to zadania przypisane przez ten akt prawny organowi wykonawczemu, którym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) oraz organowi stanowiącemu, czyli radzie gminy.

W konsekwencji komisarz rządowy skupia w swoich rękach obowiązki i kompetencje zarówno wójta, jak i rady. Oznacza to, że posiada on bardzo duży zakres władzy.

To jemu przysługuje kompetencja do wydawania aktów prawa miejscowego stanowionych zarówno na podstawie gminnej ustawy ustrojowej, jak i na podstawie ustaw szczególnych. Jak wynika z treści art. 40 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych; organizacji urzędów i instytucji gminnych; zasad zarządu mieniem gminy; zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Natomiast w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przejmując kompetencje gminnych organów, komisarz zyskuje możliwość stanowienia w powyższych sprawach.

To jednak nie koniec. Komisarz rządowy, przejmując funkcję wójta, zyskuje także możliwość wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Posiada również możliwość wydawania upoważnień dla pracowników urzędu i gminnych jednostek organizacyjnych do wydawania takich decyzji w jego imieniu.

[srodtytul]Kłopotliwe absolutorium[/srodtytul]

Pamiętać również należy, że to komisarz staje się odpowiedzialny za opracowanie i wykonanie gminnego budżetu. W tym miejscu powstaje pytanie, czy z opracowanego i wykonanego przez siebie planu finansowego komisarz jest rozliczany (tak jak wójt jest rozliczany przez radę), a jeżeli tak, to przez kogo.

Wydaje się, że jest on obowiązany opracować sprawozdanie z wykonania budżetu, jak również przedstawić je do oceny właściwej regionalnej izbie obrachunkowej.

Natomiast z prostych przyczyn nie jest możliwe uzyskanie przez zastępującego gminne organy komisarza absolutorium. Wymagałoby to bowiem, aby osoba zastępująca udzieliła absolutorium sama sobie.

Rozumowanie takie wydaje się potwierdzać uchwała kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 5 czerwca 2009 r., w którym czytamy: artykuł 28f [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B513811BB318A1C70B038C4CEA76D9AF?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link], jak również żaden inny przepis ustawy o samorządzie gminnym, nie tylko wprost nie przewiduje procedury udzielania absolutorium osobie pełniącej funkcję wójta gminy, lecz nie stanowi też, że przepisy dotyczące absolutorium dla wójta stosuje się odpowiednio do osoby pełniącej funkcję wójta.

W ustawie o samorządzie gminnym stosowanie instytucji absolutorium odnosi się zatem tylko do organu wykonawczego gminy, a więc organu, który został wyłoniony w drodze wyborów bezpośrednich i obdarzony mandatem przedstawicielskim (12/46/2009).

Skoro zatem rada nie udziela absolutorium osobie zastępującej odwołanego wójta, to tym bardziej nie ma potrzeby udzielania absolutorium komisarzowi rządowemu.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Jak podkreślił [b]NSA w wyroku z 20 lipca 2004 r.[/b], domagać się, ażeby sąd administracyjny nakazał wojewodzie wezwać wójta do zaprzestania naruszenia prawa, może tylko i wyłącznie gmina albo związek międzygminny.

Uprawnienie takie nie przysługuje natomiast osobom fizycznym – obywatelom (OSK 629/04).[/ramka]

[ramka][b]Z zachowaniem wynagrodzenia[/b]

Pracownikowi samorządowemu (wójt), który został odsunięty od wykonywania obowiązków w następstwie zawieszenia organów gminy, przysługuje wynagrodzenie gwarancyjne przewidziane w art. 81 § 1 kodeksu pracy (I PKN 455/00).