Nie można przekraczać upoważnień

Zasady wypłacania pensji określa kilka aktów prawnych.

[link=http://]Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.)[/link], [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4C6A97A5C18265C412AB9767E3B5BF0A?id=176682]rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU nr 22, poz. 181 ze zm.)[/link], a także regulaminy wydawane przez właściwe organy gmin czy powiatów.

[srodtytul]Przepisy kompetencyjne[/srodtytul]

Regulaminy uchwalają właściwe rady. O tym, jaką treść powinny one posiadać, decyduje przede wszystkim art. 30 ust. 6 Karty nauczyciela. Ale nie tylko. W ich treści uwzględnić należy również inne przepisy tej ustawy, przede wszystkim art. 33, art. 34 oraz art. 35 ust. 3.

Pierwszy z wymienionych ustanawia generalne zasady ustalania wysokości i przyznawania dodatku za wysługę lat. Stanowi, że przysługuje on nauczycielom za każdy rok pracy w wysokości od 1 proc. do 20 proc. wysokości wynagrodzenia zasadniczego.

Wypłaca się go natomiast w okresach miesięcznych, poczynając od czwartego roku pracy. Jak natomiast wynika z treści ustępu 3 tego artykułu, szczególne przypadki zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat określa wspomniane już rozporządzenie ministra edukacji z 31 stycznia 2005 r.

Drugi z przytoczonych przepisów – art. 34 – jest bardzo lakoniczny. Stanowi bowiem jedynie, że nauczycielom pracującym w trudnych lub uciążliwych warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek. Również ten przepis odsyła do przepisów wykonawczych, czyli rozporządzenia MENiS z 31 stycznia 2005 r., którego paragrafy określają, jakiego rodzaju pracę nauczyciela uważa się za wykonywaną w trudnych warunkach.

Trzeci – czyli art. 35 ust. 3 Karty nauczyciela – określa zasady obliczania wynagrodzenia nauczycieli za pracę w godzinach ponadwymiarowych oraz za godziny doraźnych zastępstw, stanowiąc, że wypłaca się je według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy.

[srodtytul]Trzy podstawowe zasady[/srodtytul]

Rada gminy jako organ stanowiący powinna działać wyłącznie na podstawie prawa i w jego granicach. [b]Niedopuszczalne jest w szczególności podejmowanie przez radę uchwał zarówno bez wyraźnego upoważnienia ustawowego lub z jego przekroczeniem. [/b]

Zwrócił na to uwagę wojewoda podlaski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 19 stycznia 2010 r., stwierdzając, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, realizując przysługującą mu kompetencję, powinien ściśle uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniu kompetencyjnym. Odstąpienie od tej zasady narusza związek formalny i materialny pomiędzy aktem wykonawczym a ustawą, co stanowi istotne naruszenie prawa (NK.II.KK.0911-12/2010).

Jak natomiast wynika z [b]wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2000 r., rady gmin nie mogą dokonywać wykładni rozszerzającej przepisów kompetencyjnych oraz wyprowadzania kompetencji w drodze analogii (K 25/99).[/b]

Warto również pamiętać o przepisach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2094BB62C4933A8E2C713015DE3F9162?id=166317]rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (DzU nr 100, poz. 908)[/link], zgodnie z którym za niedopuszczalne należy uznać powtórzenie obowiązujących rozwiązań prawnych w innych aktach prawa (Karcie nauczyciela, innych ustawach czy przepisach wykonawczych).

[srodtytul]Z orzecznictwa sądów[/srodtytul]

Skoro zatem z art. 30 ust. 6 pkt 1 wynika, że rada określa wysokość stawek dodatków oraz szczegółowe warunki ich przyznawania, to nie posiada kompetencji do stanowienia o tym, w jakich przypadkach nauczyciel traci prawo do dodatku.

Tak również wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych. Przykładowo można przytoczyć wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 19 września 2009 r., w którym sąd stwierdził, że rada gminy nie została umocowana do określenia, w jakich sytuacjach nie przysługuje nauczycielom prawo do dodatku motywacyjnego czy dodatku funkcyjnego ani też w jakich sytuacjach nauczycielom przysługuje prawo do datku za wysługę lat i dodatku za warunki pracy (IV SA/Wr 290/08).

Podobnie orzekł [b]Naczelny Sąd Administracyjny 3 marca 2008 r.[/b], stwierdzając, że w upoważnieniu zawartym w art. 30 ust. 2 pkt 3 Karty nauczyciela (określanie szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw) nie mieści się kompetencja do decydowania o zachowaniu lub utracie przez nauczyciela prawa do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe (I OSK 1873/07).

Natomiast, jak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 24 października 2007 r., przepis art. 30 ust. 3 pkt 3 Karty nauczyciela zobowiązujący do określenia wysokości i warunków wypłacania składników wynagrodzenia, jeśli nie zostały określone bezpośrednio w ustawie lub odrębnych przepisach, otwiera jedynie możliwość regulowania tą uchwałą innych elementów wynagrodzenia, do decydowania o których samorząd ma upoważnienie na mocy Karty nauczyciela lub innych ustaw (II SA/Go 580/07).

[ramka][b]Przykład[/b]

Rada gminy Lewandów uchwaliła regulamin wynagradzania nauczycieli.

W jego zapisach znalazło się postanowienie, zgodnie z którym dodatek motywacyjny jest przyznawany nauczycielom, którzy otrzymali „wyróżniającą lub bardzo dobrą ocenę pracy”.

Przepis ten co prawda mieści się w upoważnieniu ustawowym wynikającym z art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty, ale z kolei narusza postanowienia rozporządzenia MENiS w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy, w szczególności z jego § 6, który wśród warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego nie przewiduje konieczności przeprowadzania oceny pracy nauczyciela.