Ponad 4 mld zł tyle wyniosła nadwyżka miast, gmin, powiatów i województw — wynika z danych resortu finansów na temat wykonania budżetów przez samorządy w I półroczu. Na koniec tego roku planują one deficyt wynoszący aż 29,2 mld zł. Zwykle nie wykonują one założonego planu, ale można oczekiwać sporego deficytu. Zwłaszcza, że dynamika przyrostu ich dochodów zmalała, w przeciwieństwie do planów inwestycyjnych.
Już na koniec września na minusie powinny być miasta, które były na niewielkim plusie w porównanym prawie 10-mld zł deficytem. Łącznie dochody samorządów wyniosły 77,8 mld zł, a to oznacza, że w 47 proc. wykonały one tegoroczny plan. Wykonanie jest zatem zbliżone do upływy czasu (na niekorzyść wybijają się województwa). Wpływy z głównych źródeł czyli z podatku PIT i CIT zostały zrealizowane w mniejszym stopniu niż z opłat i podatków lokalnych, które zależą od samorządów. Wybijają się zwłaszcza dochody z ważnego dla ich kas podatku od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych czy podatku rolnego. Słabe są zaś wpływy z dochodów z mienia.
Wydatki samorządy zrealizowały w 38 proc. i wyniosły one 73,7 mld zł. Najsłabiej idzie wydawania pieniędzy województwom, a najlepiej miastom. Ona także w największym stopniu zrealizowały już zaplanowane inwestycje. W sumie samorządy wydały na inwestycje nieco ponad 9 mld zł z 60 mld zł zaplanowanych (wykonanie sięga zatem 15-proc.). Zwykle w pierwszej połowie wykonanie budżetu na ten cel nie idzie szybko, przyśpiesza w drugiej części roku, gdy samorządy płacą najwięcej faktur za wykonane prace. We wspomnianych miastach wykonanie planu wynosi 19 proc. O ile na koniec marca zadłużenie samorządów zmalała w porównaniu z końcem 2009 r., tak już na koniec czerwca było wyższe. Wyniosło 41,2 mld zł, wobec 40,3 mld zł na koniec ubiegłego roku. Do końca roku wzrośnie zapewne jeszcze mocniej.
Według prezydentów miasta to, że rośnie zadłużenie nie jest niebezpieczne, a raczej powoduje, że więcej inwestycji jest realizowanych. Szef Związku Miast Polskich (ZMP), prezydent Poznania, Ryszard Grobelny mówi, że średni poziom zadłużenia samorządów w Polsce nie zbliża się do ustawowych limitów, osiągnęły je tylko nieliczne samorządy. Wśród wszystkich miast najbliżej granicznego progu zadłużenia są Kraków i Wrocław. Prezydent Katowic Piotr Uszok mówi, że nie ma województwa, które przekroczyłoby 60-proc. ustawowy wskaźnik zadłużenia, w odniesieniu do dochodów. Na 314 powiatów jeden przekroczył ten wskaźnik na koniec 2009 r., ale już w połowie 2010 r. nie dotyczyło to żadnego powiatu. Wśród 2413 gmin, na koniec 2009 r. 15 przekroczyło wskaźnik; w połowie 2010 r. było ich osiem. Z 65 miast na prawach powiatu 2 miasta na koniec 2009 r. miały przekroczony wskaźnik zadłużenia, ale w połowie roku 2010 r. - tylko jedno.
— W 2-3 gminach istnieje ten problem w dość trudnej formie, bo zadłużenie przekracza 90 i 80 proc., jednak ogółem zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego wynosi 24,5 proc. Ustawa określa też, że na obsługę długu można wydawać 15 proc. dochodów, obecnie jest to 4,5 proc. — ocenia Piotr Uszok.
