Referendum w samorządzie: Premier powinien szanować wolę wspólnoty przy powoływaniu komisarza

– Ustawa o referendum lokalnym mówi jedynie o tym, że w razie odwołania wójta przez mieszkańców prezes Rady Ministrów niezwłocznie wyznacza osobę, która pełni funkcje organu wykonawczego gminy do czasu wyboru nowego wójta – zwraca uwagę Kazimierz Wojciech Czaplicki, szef Krajowego Biura Wyborczego.

Czy to oznacza zatem, że premier może do pełnienia tej funkcji wyznaczyć dopiero co odwołanego wójta czy prezydenta?

To możliwe, ale...

W ocenie prof. Jerzego Regulskiego, współtwórcy samorządu terytorialnego w Polsce,  to, kogo konkretnie wyznaczy na komisarza, jest dowolnym wyborem prezesa Rady Ministrów.

Ostrożniejszy jest Jerzy Stępień, były prezes Trybunału Konstytucyjnego.

– Co prawda, żaden przepis premierowi nie zabrania uczynić komisarzem odwołanego w referendum wójta, ale taka decyzja pozostawałaby w sprzeczności z duchem samorządności – zauważa sędzia Stępień. – To jest referendum personalne, wolę wyborców należy uszanować – tłumaczy.

Decydują mieszkańcy

Zdecydowanym przeciwnikiem takiego rozwiązania jest prof. Andrzej Szewc z Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu.

– Powołanie na komisarza osoby, która dopiero co została odwołana ze stanowiska organu wykonawczego gminy w drodze referendum, byłoby sprzeczne z duchem prawa – uważa prof. Szewc. – Przecież zgodnie z art. 170 konstytucji to członkowie wspólnoty samorządowej decydują, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samo- rządu terytorialnego – wyjaśnia.

Również Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego, uważa, że jedyną osobą, której premier na komisarza powołać nie powinien, jest odwołany w referendum wójt (burmistrz, prezydent miasta).

– Konstytucja i ustawy przesądzają, że wynik referendum ma być szanowany i respektowany przez wszystkich, także przez premiera – tłumaczy Ryszard Piotrowski.

Wskazuje, że chociaż ustawa nigdzie nie stwierdza, iż odwołany wójt komisarzem być nie może, to taka decyzja prezesa Rady Ministrów stanowiłaby obejście prawa. – Oznaczałoby to, że ponad wolą  społeczności lokalnej jest wola premiera, co byłoby trudne do zaakceptowania z punktu widzenia art. 170 konstytucji i sensu referendum lokalnego – wskazuje konstytucjonalista.

– Istotą referendum odwoławczego jest zmiana osobowa na stanowisku wójta, a nie tylko nazwy stanowiska, którą ta sama osoba piastuje – podkreśla Stefan Płażek z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Mianowanie komisarzem odwołanego prezydenta to żadna sanacja – dodaje Płażek.