Radny w zarządzie spółki komunalnej może stracić mandat. Jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyrok, który wysoko zawiesza poprzeczkę dla standardów, jakimi powinni kierować się radni.

Sprawa dotyczyła mężczyzny, który został wybrany do rady powiatu. Kariera radnego szybko stanęła jednak pod znakiem zapytania, bo jego aktywności przyjrzał się organ nadzoru, czyli wojewoda. Okazało się, że radny zasiada też w zarządzie spółki komunalnej, która świadczy na rzecz powiatu usługi dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Jednostka ta ma też podpisaną z powiatem umowę na odbiór odpadów.

Radny w spółce komunalnej. Łączenie funkcji i stanowisk czyli przepisy antykorupcyjne w samorządzie 

Wojewoda uznał, że radny jako członek organu spółki zarządza działalnością gospodarczą, która jest prowadzona z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym uzyskał mandat. A to w świetle art. 25b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym jest zakazane. Zdaniem wojewody radny, łącząc mandat z zasiadaniem w zarządzie spółki prawa handlowego, która w ramach prowadzonej działalności i zawartej z powiatem umowy pobiera wynagrodzenie, złamał prawo. Dlatego jego mandat wygasł.

Radny skierował sprawę do sądu, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie nie dopatrzył się, żeby prowadził działalność z wykorzystaniem mienia powiatu.

Czytaj więcej:

Administracja

Utrata mandatu radnego za prowadzenie niedozwolonej działalności

Ustawy samorządowe zawierają przepisy antykorupcyjne, zakazujące radnym prowadzenia dodatkowych aktywności. Są one zabezpieczeniem rzetelnego wykonywanie mandatu przez radnych, tak by w związku ze sprawami rozstrzyganymi przez radę nie dochodziło do konfliktu interesów.

Pro

Bardziej restrykcyjnie do sprawy podszedł jednak NSA. Wyrok WSA uchylił i oddalił skargę radnego. Sąd zauważył, że art. 25b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym ma jednoznacznie antykorupcyjny charakter i kształtuje odpowiednie standardy wykonywania obowiązków radnego, które powinny cechować rzetelność i uczciwość.

NSA przypomniał, że w świetle orzecznictwa wykorzystanie mienia komunalnego jest wystarczającą przesłanką do wygaśnięcia mandatu radnego. Przy czym nie ma znaczenia, czy radny odniósł korzyści, czy nie. Rozstrzygający jest sam fakt korzystania z tego mienia. Sąd nie krył, że uchwycenie granic określenia „wykorzystanie mienia” nie jest proste. Choć na pewno musi ono pozostawać w związku funkcjonalnym z działalnością gospodarczą.  

Konflikt interesów, czyli zarządzanie spółką a mandat radnego

A w ocenie NSA w spornym przypadku zachodzi związek funkcjonalny pomiędzy przychodami osiąganymi z działalności spółki a faktem wykorzystywania mienia powiatu. Środki na sfinansowanie określonych usług pochodzą bowiem z budżetu powiatu. O dysponowaniu tymi środkami decyduje zarząd powiatu, zaś wpływ na to, ile pieniędzy zostanie przeznaczone na zadania użyteczności publicznej, ma rada powiatu, w której radnym jest skarżący.

Sytuacja taka zdaniem NSA świadczy więc o konflikcie interesów i rodzi niebezpieczeństwo, że radny może w nieuprawniony sposób wpływać na radę. Wynagrodzenie otrzymywane przez spółkę za określone usługi pozostaje zaś w bezpośrednim związku z budżetem powiatu.

Czytaj więcej:

Administracja

Radny nie zawsze jest chroniony przed zwolnieniem

Rada może odmówić zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym tylko wtedy, gdy podstawą są zdarzenia związane z wykonywaniem przez niego mandatu.

Pro

Jak tłumaczył sąd, zgodnie z orzecznictwem o potencjalnie korupcyjnym wykorzystywaniu mienia jednostki samorządowej przez radnego można mówić nawet wtedy, gdy uczestnicząc w pracach organów właściwej jednostki samorządu, może on wpływać na treść uchwał i decyzji podejmowanych przez te organy. Wyrok jest prawomocny.