Nie wszystkim wolno korzystać z gminnej własności na takich samych zasadach

Zawarty w art. 24f zakaz prowadzenia i zarządzania przez radnych działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego ma charakter bezwzględny. W szczególności nie ma najmniejszego znaczenia, czy radny czyni to społecznie (nieodpłatnie), czy też pobiera za to określone wynagrodzenie.

Jeżeli radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego, [b]jest obowiązany do zaprzestania prowadzenia tej działalności w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania.Niedopełnienie tego obowiązku stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego.[/b]

Rozwiązaniem jest np. czasowe zawieszenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego [b](II OSK 172/05)[/b].

Można też przepisać firmę na żonę lub innego członka rodziny.

[srodtytul]Mienie komunalne[/srodtytul]

Zawarty w art. 24f ust. 1 i 1a zakaz dotyczy działalności gospodarczej, która jest prowadzona z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat.

Jak wynika natomiast z art. 43 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=12FAF9DA239CA046371A40E3A3043D8E?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link], mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Porównując treść art. 24f ust. 1 z treścią art. 43 omawianej ustawy, można dojść do wniosku, że zakaz w stosunku do radnego obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej jedynie z wykorzystaniem mienia komunalnego należącego bezpośrednio do gminy.

Nie obejmowałby natomiast wykorzystywania do takiej działalności mienia komunalnego należącego do związków gmin, a także mienia innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Powstaje pytanie, czy taki był istotnie zamiar ustawodawcy.

Wprawdzie bowiem gmina nie jest bezpośrednim właścicielem mienia należącego np. do przedsiębiorstwa komunalnego, niemniej jednak z mocy art. 30 i in. u.s.g. ma konkretne kompetencje do gospodarowania nim w sposób wiążący również dla jego bezpośredniego właściciela.

Być może zatem zakaz obejmuje wykorzystywanie przez radnego w działalności gospodarczej wszelkiego mienia komunalnego w gminie, w której sprawuje on mandat, nie zaś jedynie mienia będącego bezpośrednią własnością gminy.

W pierwotnej redakcji ust. 1 nie było użyte sformułowanie „nie mogą prowadzić działalności ... z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy”, lecz tylko „mienia komunalnego”. Słowo „gminy” znalazło się w tym przepisie dopiero od 2001 r.

Był to zatem celowy zabieg ustawodawcy, a jego wymowa jest jednoznaczna – interpretowany przepis nie zabrania obecnie radnym prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia innego niż stanowiące bezpośrednio własność gminy (S. Płażek, komentarz do art. 24f ustawy o samorządzie gminnym, www.lexpolonica.pl).

[srodtytul]Z orzecznictwa NSA[/srodtytul]

Kopalnią wiedzy o sytuacjach, w których radny narusza zakaz zawarty w art. 24f ustawy o samorządzie gminnym, jest orzecznictwo sądów administracyjnych. Oto kilka przykładów.

Jeżeli radny prowadzi działalność gospodarczą w budynku posadowionym na gruncie stanowiącym własność gminy, to oznacza to, że radny ten prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. A zatem mandat radnego ulega wygaśnięciu.

Fakt, że skarżący nie jest już stroną umowy dzierżawy tej nieruchomości nie ma żadnego znaczenia prawnego z punktu widzenia własności tej nieruchomości. Jej właścicielem jest nadal gmina, [b]umowa dzierżawy nie prowadzi bowiem do pozbawienia prawa własności ani jego ograniczenia (II OSK 1980.09).[/b]

Prowadzenie gospodarstwa rolnego przez radnego z wykorzystaniem wydzierżawionych od gminy gruntów rolnych, będących mieniem gminy, w której radny uzyskał mandat, jest prowadzeniem działalności gospodarczej, o której mowa w art. 24f ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym [b](II OPS 1/07)[/b].

Działalność gospodarcza prowadzona przez stowarzyszenie z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy jest działalnością gospodarczą, o której mowa w art. 24f ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz U 2001 r. nr 142 poz. 1591 ze zm.), a pełnienie przez radnego funkcji członka zarządu takiego stowarzyszenia oznacza zarządzanie taką działalnością [b](II OSK 787/05)[/b].

Sądy uznały również w sposób jednoznaczny, że radny, użytkownik wieczysty gminnych gruntów, prowadzący na nich działalność gospodarczą zakazu wynikającego z art. 24f ust. 1 nie łamie.

Jak bowiem zgodnie podkreślają składy orzekające:

uprawnienie wieczystego użytkownika do wyłącznego korzystania z gruntu skuteczne jest wobec osób trzecich i właściciela, aż do prawa obrotu prawem bez zgody właściciela, wyłączając mienie gminy obciążone takim prawem spod działania art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym[b] (II OSK 842/08)[/b].

Tak też – zdaniem sądów – należy ocenić roszczenie prawne o ustanowienie użytkowania wieczystego.

W takim zatem przypadku, [b]gdy przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego, nie można przyjąć, że spełniona jest przesłanka wykorzystania mienia komunalnego gminy [/b]w rozumieniu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

[ramka][b]Przykład[/b]

Radny jest członkiem wspólnoty mieszkaniowej, w której udziały w wysokości 88 proc. posiada także gmina.