Skutki odmowy ślubowania

Ślubowanie składają nie tylko gminni radni. Uroczysta przysięga towarzyszy również objęciu urzędu przez wójta, który rozpoczyna urzędowanie czy to na skutek wyborów terminowych, czy też przedterminowych.

Obowiązkowe ślubowanie dla wszystkich urzędników samorządowych wprowadziła też [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=96B169314029AACE14433C7B8591D5FD?id=292862]ustawa o pracownikach samorządowych[/link].

[srodtytul]Wójt i radni[/srodtytul]

Jak podkreśla Stefan Płażek w komentarzu do art. 23a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8610C9C2FE2D795D58EA7A6C5058A4F9?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link] (www.lexpolonica.pl), złożenie ślubowania należy zaliczyć do kategorii aktów solennych charakteryzujących się tym, że [b]uczynione w nich zobowiązania mają charakter ogólny i w zasadzie nie stanowią podstawy do dochodzenia pod adresem składających je osób roszczeń ani też w razie ich złamania – do stosowania konkretnych sankcji. [/b]

O tym, w jaki sposób składają ślubowanie radni gminy, mówi art. 23a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu jego roty wywołani kolejno radni powstają i wypowiadają jedno słowo: „Ślubuję”, które mogą uzupełnić zdaniem: „Tak mi dopomóż Bóg”.

Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że ani art. 20 ustawy o samorządzie powiatowym, ani też art. 22 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A9FD5AA062A0BA047FB6ED20150D9809?id=163432]ustawy o samorządzie województwa[/link] nie zawierają aż tak szczegółowych postanowień dotyczących tego, w jakiej formie radni powinni ślubowanie złożyć.

W konsekwencji należy uznać, że o ile w przypadku radnych gminy za ważne trzeba przyjąć wyłącznie ślubowanie złożone w formie ściśle w art. 23a ust. 2 przewidzianej – inaczej akt ten jest nieważny i powinien zostać powtórzony, o tyle radni powiatu i województwa mają w tym zakresie więcej swobody. Potwierdza to orzecznictwo.

Przykładowo można przytoczyć [b]wyrok WSA w Białymstoku z 12 kwietnia 2007 r.[/b], w którym sąd stwierdził, że ślubowanie powiatowego radnego jest skuteczne (ważne), jeżeli zostało złożone w taki sposób (w takich okolicznościach), że wiadome dla innych radnych jest, iż składający ślubowanie zna treść jego roty i oświadcza, że roty tej będzie przestrzegał (II SA/Bk 167/07).

Ustawa o samorządzie gminnym określa również tryb składania ślubowania przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Mówi o tym jej art. 29a. Przepis ten przewiduje, że objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia ślubowania wobec rady gminy. W tym celu przewodniczący rady ma obowiązek zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów.

[b]Obowiązek złożenia ślubowania został również nałożony na wszystkich pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych[/b], przez przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=96B169314029AACE14433C7B8591D5FD?id=292862]ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych[/link].

Co prawda istniał także przed datą jej wejścia w życie (czyli przed 1 stycznia 2009 r.), ale dotyczył najmniej licznej grupy pracowników samorządowych – mianowanych.

[srodtytul]Gminni urzędnicy[/srodtytul]

Jak wynika z treści art. 18 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków służbowych pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, składa w obecności kierownika jednostki lub sekretarza ślubowanie o następującej treści:

„Ślubuję uroczyście, że na zajmowanym stanowisku będę służyć państwu polskiemu i wspólnocie samorządowej, przestrzegać porządku prawnego i wykonywać sumiennie powierzone mi zadania”.

Do treści ślubowania mogą być dodane słowa: „Tak mi dopomóż Bóg”. Złożenie ślubowania pracownik potwierdza podpisem. Z przepisu tego wynika, że [b]ślubowanie powinno zostać pomiędzy zawarciem umowy o pracę a przystąpieniem do obowiązków służbowych[/b].

Wyjątek od tej zasady dotyczy osób, które odbywają służbę przygotowawczą. W ich wypadku złożenie ślubowania następuje nie przed objęciem obowiązków, lecz po uzyskaniu pozytywnej oceny z egzaminu kończącego tę służbę, a przed zawarciem umowy o pracę.

[srodtytul]Utrata mandatu lub zatrudnienia[/srodtytul]

Złożenie uroczystego ślubowania przez przystępującego do wykonywania obowiązków radnego, wójta czy urzędnika samorządowego jest potwierdzeniem jego woli sumiennego wykonywania powierzonych mu zadań. Jednocześnie sam akt ślubowania nie może być podstawą roszczeń ani sankcji w razie złamania tej przysięgi.

Nikt nie może też nikogo do złożenia ślubowania zmusić, a każdy, czy to zwycięzca wyborów, czy podejmujący zatrudnienie, może złożenia ślubowania odmówić. Pociąga to jednak za sobą konkretne konsekwencje.

Dla radnego czy wójta odmowa złożenia ślubowania wiąże się z utratą mandatu. Ściślej rzecz ujmując, jak wynika z treści art. 190 ust. 1 pkt 1 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, z jego wygaśnięciem z mocy prawa.

Taki sam skutek przewiduje art. 26 ust. 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B7DB97A399FDFEA0E8F8D59A29F17FD6?id=166432]ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza[/link], prezydenta miasta odnośnie do nowo wybranego wójta, który odmawia złożenia ślubowania.

Podobną sankcję przewiduje art. 18 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych. Zgodnie z jego treścią odmowa złożenia ślubowania powoduje wygaśnięcie stosunku pracy. Jest to najsurowsza sankcja, jaką mogły przewidywać przepisy.