Finansowanie kampanii wyborczej

Zasady finansowania [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=65943031A3D3843838CA445227614401?id=170645]kampanii w wyborach samorządowych określają przepisy ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 159, poz. 1547 ze zm.[/link], dalej – ordynacja). W szczególności zaś przepisy jej działu i rozdziału 12a, który w całości poświęcony został zagadnieniom związanym z finansowaniem kampanii wyborczej, na co jednoznacznie wskazuje jego tytuł.

Jak wynika z treści otwierającego ten dział art. 82 ust. 1, wydatki komitetów wyborczych ponoszone w związku z wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych.

[srodtytul]Pełnomocnik finansowy[/srodtytul]

W każdym komitecie wyborczym musi być osoba odpowiedzialna za prowadzenie jego gospodarki finansowej. Jest nią – co wynika wprost z art. 82a ust. 1 ordynacji – pełnomocnik finansowy. Ustawodawca określił również, jakie wymagania powinna spełniać osoba piastująca to stanowisko. Po pierwsze nie może nim zostać pełnomocnik wyborczy.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której komitet wyborczy wyborców został utworzony jedynie w celu zgłoszenia kandydatów do rady gminy w jednostce liczącej do 20 tys. mieszkańców. Wówczas pełnomocnik wyborczy takiego komitetu może być równocześnie jego pełnomocnikiem finansowym.

Po drugie pełnomocnikiem finansowym komitetu wyborczego – tym razem już bez wyjątków – nie może być funkcjonariusz publiczny, w rozumieniu art. 115 § 13 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6E7BD714D78073CEB65D53ECF7751266?id=74999]kodeksu karnego[/link].

Ponadto art. 82a ust. 3 ordynacji stanowi, że można być pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu wyborczego.

[srodtytul]Jak zbierać pieniądze[/srodtytul]

Zasadą ustawową jest, że każdy komitet wyborczy może pozyskiwać środki finansowe tylko i wyłącznie na cele związane z wyborami. Zaopatrując wyborczą kasę, każdy pełnomocnik finansowy powinien pamiętać o przestrzeganiu kilku podstawowych zasad. Jedną z nich jest to, że w tym celu nie wolno organizować zbiórek publicznych.

Zabronione jest również pozyskiwanie środków przez komitet przed dniem wydania przez właściwy organ wyborczy postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu, jak również po dniu wyborów.

To pierwsze ograniczenie jest uzasadnione tym, że wszelkie wpłaty powinny być kierowane na konto bankowe komitetu – ma to zapewnić jawność i przejrzystość jego finansów, a co za tym idzie źródeł finansowania kampanii. Potwierdza to art. 83 ust. 1 ordynacji, zgodnie z którym środki finansowe komitetu wyborczego są gromadzone wyłącznie na jednym rachunku bankowym.

Ponieważ jego założenie jest możliwe dopiero po uzyskaniu zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu (albo zaświadczenia komisarza wyborczego o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu), to oczywiste jest, że gromadzenie środków przed tym wydarzeniem jest zabronione.

[srodtytul]Wpłaty tylko krajowe[/srodtytul]

Środki finansowe mogą być wpłacane na rachunek komitetu wyborczego jedynie w określonych formach. Mianowicie czekiem rozrachunkowym, przelewem lub kartą płatniczą. Ograniczenie takie ma zapewnić możliwość sprawdzenia źródeł pochodzenia wpłaconych pieniędzy. Po co? Chociażby dlatego, że zgodnie z przepisami środki finansowe komitetu wyborczego mogą pochodzić jedynie z wpłat obywateli polskich mających miejsce stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

Komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne mogą otrzymywać wpłaty wyłącznie z funduszu wyborczego partii matki. Oznacza to, że żadne bezpośrednie wpłaty z innych źródeł na rachunek bankowy komitetu nie mogą być dokonywane.

Podkreśla to postanowienie Sądu Najwyższego z 7 sierpnia 2007 r., w którym sąd stwierdził: „Należy odróżnić fundusz komitetu wyborczego, podlegający przepisom ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw i mający charakter doraźny (na okres wyborów) od funduszu wyborczego partii politycznej, podlegającego reżimowi przepisów ustawy z 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych i mającego charakter stały.

Przyjmowanie wpłat dokonywanych przez osoby fizyczne bezpośrednio na rachunek bankowy utworzony przez komitet wyborczy, z pominięciem funduszu wyborczego partii politycznej, stanowi naruszenie art. 83c ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw”. (III SW 4/2007).