Budżet zadaniowy: gminy potrzebują wytycznych ministra finansów

Do 15 listopada gminy mają czas na przygotowanie projektu uchwały budżetowej na przyszły rok.  Jego konstruowanie rodzi jednak problemy. Choć budżet w układzie zadaniowym zainicjowali sami samorządowcy,  niemal każda jednostka samorządu terytorialnego układa go po swojemu.

Wszystko dlatego, że Ministerstwo Finansów do dziś nie opracowało ujednoliconego systemu konstruowania budżetu zadaniowego, uporządkowanego pod względem pojęć czy np. mierników.

Resort planuje zmiany

Niektóre gminy nakładane na siebie zadania starają się omawiać szczegółowo w części opisowej uchwały budżetowej. To w niej wskazują na powiązania między zadaniami (np. że pieniądze na edukację kulturalną w części są zapisane w edukacji, a w części – w kulturze) i łączne wydatki, jakie planuje się na określony cel. Tak poradzono sobie np. w Poznaniu, Jarocinie i w Sopocie.

Wie o tych kłopotach Ministerstwo Finansów, które – co potwierdziło „Rzeczpospolitej" – pracuje nad modernizacją zarządzania finansami samorządów poprzez budżet zadaniowy i wieloletnią prognozę finansową.

Ustawa o finansach publicznych

mówi wprawdzie o zakresie budżetu jednostek samorządu terytorialnego i wieloletniej prognozie finansowej, ale na skutek braku ministerialnych wytycznych, jak konstruować budżety zadaniowe, zawarte w nich dane nie nadają się do analizy porównawczej.

Zdaniem Andrzeja Porawskiego, dyrektora Biura Związku Miast Polskich, problemy samorządowców wynikają z tego, że planowane dochody i wydatki mają być sporządzone według klasyfikacji budżetowej, która opiera się na działach, a nie na zadaniach. Jak mówi, kłopotów by nie było, gdyby klasyfikacja budżetowa była dostosowana do zadań nakładanych na samorządy.

Lekcja praktyki

Problemem jest też sporządzanie tzw. bilansu skonsolidowanego, który zawiera m.in. informacje o wartości majątku komunalnego, a który odpowiednio zagospodarowany może przynosić dodatkowe dochody.

– Są takie składniki majątku, które mogłyby pracować, gdyby były wystandaryzowane metody szacowania wartości składników majątkowych, ale tym powinni się zająć fachowcy od nieruchomości, tak  aby majątkiem zacząć gospodarować, a nie administrować – podkreśla Andrzej Porawski. Takie modelowe rozwiązanie wprowadzono w Gdańsku, gdzie utworzona spółka pełni funkcje właścicielskie wobec gminnego majątku.

Kłopot w tym, że przydatny z perspektywy budżetu bilans skonsolidowany sporządzany jest w innym okresie roku niż sam budżet.

Bilans – do 30 czerwca, przy udzielaniu absolutorium z wykonania budżetu za rok poprzedni, podczas gdy uchwała budżetowa na następny rok ma być przyjęta – co do zasady – do końca grudnia.

– Wcześniej informacja o stanie mienia była umieszczana w budżecie jednostek samorządu terytorialnego – mówi Danuta Kamińska, skarbnik Katowic. Według niej kłopoty samorządów można rozwiązać, porządkując  kompetencje rozmyte dziś między poszczególnymi szczeblami samorządu terytorialnego i administracji rządowej. Ten system się nie sprawdził, co widać w różnych sytuacjach losowych, np. w czasie powodzi, kiedy to poszkodowani nie wiedzieli, do kogo się zwracać o pomoc.

Opinia: Krzysztof Pakoński, audytor generalny w Urzędzie Miasta Kraków

Tworzenie budżetu zadaniowego to umiejętność wiązania zasobów gminy z konkretnymi produktami, które muszą spełniać określone prawem warunki, takimi jak utrzymanie 1 mkw. drogi, przyznawanie dodatków mieszkaniowych czy wydawanie praw jazdy. To też umiejętność patrzenia na te produkty przede wszystkim od strony celu, jaki chcemy osiągnąć, licząc koszty i oceniając efektywność dostarczenia produktów.

Cel to podstawa, pod warunkiem że nie jest on zdefiniowany ogólnie, lecz konkretnie, ze wskazaniem przede wszystkim tych celów, których osiągnięcie ma dla danego samorządu charakter priorytetowy. Dlatego podczas tworzenia zadaniowego budżetu istotne jest, aby roczny plan finansowy został przygotowany na podstawie planów działań.

Rezultaty trzeba mierzyć, oceniając z perspektywy celu efektywność. Takie rozliczanie zadań w kilku gminach umożliwia porównania i korzystanie z doświadczeń oraz tzw. dobrych praktyk.

Więcej w serwisie: