Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie statusu zakładów budżetowych w VAT (I FPS 4/15) jest jednym z najważniejszych orzeczeń wydanych w tym roku. A z pewnością najważniejszym dla jednostek samorządu terytorialnego.
Pierwsze komentarze podkreślają tylko jego wybrane elementy. Większość skupia się na obowiązkach, które mogą wynikać z uchwały, w szczególności pojawiać się może pytanie o zakres konsolidowania zakładów budżetowych z gminami dla celów rozliczania VAT. Tu musimy poczekać na jednoznaczne stanowisko ministra finansów i z pewnością nie podejmować teraz żadnych pochopnych działań.
Tym bardziej że uchwała będzie miała także znaczenie dla rozliczania inwestycji dofinansowanych ze środków unijnych, w których VAT został uznany za koszt kwalifikowalny. Minister zadeklarował już wcześniej, że fundamentalnym celem jest, aby zmiany były jak najmniej uciążliwe dla gmin.
Ważniejsze jest jednak to, że uchwała potwierdziła prawo do odliczenia VAT od inwestycji, które zostały zrealizowane przez gminę (wydatek poniesiony przez gminę), a następnie przekazane do zakładu budżetowego. Przykładowo: gmina buduje kanalizację, zakład świadczy usługę odbioru ścieków (usługę opodatkowaną VAT). Do tej pory minister finansów twierdził, że gmina nie ma prawa do odliczenia VAT. Orzeczenie NSA potwierdza, że minister nie miał racji i gmina ma prawo do odliczenia VAT.
Co więcej, gmina ma prawo do odliczenia VAT poprzez korekty za lata ubiegłe. A ponieważ będą dokonywane na podstawie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE (NSA powołał się na jego wyrok), to w pewnych sytuacjach jest możliwość odzyskania VAT za okresy historyczne, które uznawano za przedawnione. Co więcej, jest także możliwość odzyskania tego podatku z odsetkami liczonymi „historycznie", co w pewnych sytuacjach oznacza, że kwoty odzyskanego VAT mogą być wyższe o, ostrożnie licząc, kilkadziesiąt procent odsetek.
