- Po załatwieniu sprawy ostateczną decyzją wyszły na jaw nowe fakty. Znajomość tych faktów przez organ w dniu załatwienia sprawy nie miałaby jednak wpływu na przyjęte rozstrzygnięcie. Czy w takim przypadku istnieje podstawa do uchylenia dotychczasowej decyzji?
Nie. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z podstaw do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją jest wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji i nieznanych organowi, który ją wydał. Ponadto uchylenie decyzji z tego powodu nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat lub jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swojej istocie decyzji dotychczasowej (art. 146 k.p.a.).
W orzecznictwie podkreśla się, że wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem, z którego można skorzystać tylko w sytuacjach ściśle określonych w przepisach (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 2 listopada 2017 r., sygn. III SA/Wr 557/17, LEX nr 2415219). Jak zwrócono uwagę w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 grudnia 2017 r. (sygn. II OSK 766/17, LEX nr 2412339), za istotne dla sprawy można uznać tylko te dowody lub okoliczności faktyczne, których istnienie lub brak ma bezpośredni wpływ na treść rozstrzygnięcia w danej sprawie. Chodzi tu o dowody lub fakty powodujące, że w danej sprawie zapadłaby decyzja co do swojej istoty odmienna od dotychczasowego rozstrzygnięcia.
W wyroku NSA z 5 kwietnia 2017 r. (sygn. II OSK 2010/15, LEX nr 2287150) wyjaśniono, że przesłanka z art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. wymaga łącznego spełnienia trzech warunków. Po pierwsze, przedstawione okoliczności faktyczne lub dowody muszą być nowe, czyli nie były znane organowi rozpoznającemu sprawę w zwykłym postępowaniu. Po drugie, te fakty lub dowody muszą mieć istotne znaczenie dla sprawy, co ocenia się na podstawie przepisu prawa materialnego mającego zastosowanie w danej sprawie. Nowa okoliczność faktyczna lub dowód powinny dotyczyć ustalenia stanu faktycznego wskazanego w tym przepisie. Po trzecie, wymagane jest, aby nowa okoliczność faktyczna lub dowód istniały w dniu wydania decyzji objętej żądaniem wznowienia. Dopiero łączne spełnienie tych trzech warunków uzasadnia przyjęcie, że wcześniejsze postępowanie, zakończone ostateczną decyzją, było dotknięte istotnym naruszeniem przepisów prawa procesowego w zakresie ustalenia stanu faktycznego, co uzasadnia ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy.
Należy także zwrócić uwagę, że postępowanie o wznowienie przebiega dwuetapowo. W pierwszej fazie organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji, sprawdza tylko m.in. czy w podaniu o wznowienie wskazano ustawową przesłankę uzasadniającą zastosowanie tego trybu, a – po dokonaniu pozytywnych ustaleń w tym zakresie – wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie wznowienia (art. 149 § 1 k.p.a.).
