Inwestorzy zagraniczni stracili zainteresowanie polskim długiem. Jak to zmienić?

Nadzieje na powrót inwestorów zagranicznych na rynek polskiego długu, jakie można było mieć po wyborach parlamentarnych w październiku 2023 r., niestety nie spełniły się. Co prawda ich zaangażowanie kwotowo wzrosło o 21 proc., ale to wciąż bardzo daleko do rekordowych poziomów.

Czy zagraniczny kapitał wycofuje się z polskiego długu?

Na koniec maja w portfelach podmiotów zagranicznych, tzw. nierezydentów, było ok. 157 mld zł obligacji skarbowych nominowanych w złotych wobec ok. 129 mld zł we wrześniu 2023 r. Najwyższy poziom zanotowano zaś w połowie 2017 r., gdy kwota ta wynosiła 210 mld zł. Z kolei udział tych inwestorów w krajowym długu dosyć gwałtownie spada – obecnie to raptem 12 proc. (z 1,3 bln zł), podczas gdy jeszcze w 2017 r. było to 33 proc. (a w 2014 r. nawet 40 proc.).

Dla porządku trzeba dodać, że nieco lepiej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o papiery skarbowe nominowane w walutach obcych, sprzedawane zwykle bezpośrednio na rynkach zagranicznych. Tu wartość rośnie z roku na rok, obecnie to ok. 380 mld zł, a udział w całym długu Skarbu Państwa spada dużo wolniej – do 21 proc. obecnie z 31 proc. w 2017 r.

– Inwestorzy zagraniczni są najwyraźniej zniechęceni do inwestowania w Polsce – komentuje Karol Pogrzelski, ekonomista Banku Pekao. – Dlaczego? Jeśli chodzi o ostatnie miesiące, to trudno powiedzieć, ale generalnie to zainteresowanie fluktuuje wraz z geopolityką i postrzeganiem Polski jako kraju bezpiecznego do lokowania kapitału – wskazuje Pogorzelski.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Jak uratować budżet i pobudzić gospodarkę. MF ma problem

Rząd zdaje się szukać podatkowych doj...

Pro

Jakie są przyczyny odpływu inwestorów

Ekonomiści przypominają, że odpływ inwestorów zagranicznych rozpoczął się już za rządów PiS, który ogółem był niechętny takiemu kapitałowi. Zwrot ku demokracji nieliberalnej, konflikt z Unią Europejską na tle praworządności, nieprzewidywalność w polityce pieniężnej w kontekście decyzji NBP... Do tego trzeba dodać wybuch wojny w Ukrainie, zwrot w polityce USA w wykonaniu prezydenta Donalda Trumpa.

To wszystko odstraszyło wielu inwestorów, w tym tych najistotniejszych ze Stanów Zjednoczonych czy strefy euro. – Z inwestycji w Polsce zrezygnowały m.in. wielkie fundusze emerytalne z Norwegii, szereg banków centralnych czy globalnych funduszy inwestycyjnych – wylicza Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego.

Relatywnie niski poziom zaangażowania inwestorów zagranicznych na krajowym rynku długu można by jakoś przeboleć, gdyby nie kilka faktów. Po pierwsze, już obecne przeogromne potrzeby pożyczkowe budżetu najprawdopodobniej dalej będą rosły. Choć Ministerstwo Finansów zapowiedziało powolną redukcję deficytu finansów publicznych, prognozy ekonomistów mówią co innego. Ostatnio zespół Banku Pekao oszacował, że nadmierny deficyt, w okolicach 6 proc. PKB, utrzyma się do co najmniej 2027 r. A to oznacza, że państwo będzie zmuszone co roku pożyczać na rynkach więcej i więcej. W warunkach dla 2025 r. 6 proc. PKB to ok. 240 mld zł!

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Krzysztof Adam Kowalczyk: Obniżka podatków to miraż. Należałoby je podnieść – na obronę

Politycy – od prezydenta elekta Karola Nawrockiego po rządzącą KO – ściemniają, obiecując Polakom...

Banki mają obligacji „pod korek”

Tymczasem krajowy rynek wydaje już obecnie „zapchany”. Obecnie głównym nabywcą rządowego długu są banki; w swoich portfelach mają ponad połowę wszystkich złotowych obligacji Skarbu Państwa (czyli ok. 0,68 bln zł z 1,33 bln zł ogółem). A ich zaangażowanie na koniec maja wobec końca 2023 r. wzrosło o niemal 40 proc.

– Ale tak dłużej się nie da. Pilnie potrzebujemy zróżnicowania inwestorów kupujących polski dług, w tym więcej inwestorów zagranicznych – apeluje Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych. – Same banki mają obligacji skarbowych „pod korek”. Udział tych papierów w aktywach sektora sięga już 22 proc., przekracza więc krytyczny poziom 20 proc. wskazywany m.in. przez ekspertów MFW. Jeśli będzie dalej rósł, rośnie też ryzyko wystąpienia tzw. diabolicznej pętli, gdy w razie problemów finansów publicznych zarażany jest również sektor bankowy – wyjaśnia Dudek.