Służba cywilna: jak działa komisja dyscyplinarna w urzędzie i jakie ma uprawnienia

Sprawy dyscyplinarne członków korpusu służby cywilnej rozpoznają komisje dyscyplinarne. Zorganizowanie takiej komisji w urzędzie należy do obowiązków dyrektora generalnego, który do takiego ciała powołuje osoby zatrudnione (członków korpusu sc) w tym urzędzie. Z art. 117 ust.1 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc), który ten obowiązek na dyrektora generalnego nakłada wynika tylko, że komisję dyscyplinarną urzędu powołuje dyrektor generalny spośród członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędzie. Zdaniem niektórych ekspertów świadczyć to może o tym, że do takiej komisji mogą być powoływani także członkowie korpusu sc z innych urzędów. To, zważywszy na fakt, co podkreśla też prof. J. Jagielski (Ustawa o służbie cywilnej Komentarz LexsixNexsis Warszawa 2010 r.), że kompetencje dyrektora generalnego, w tym te dotyczące powołania komisji odnoszą się do danego urzędu (własnego) i zatrudnionych w nim osób taka rozszerzająca interpretacja tego sformułowania nie wydaje się być uprawniona.

Porozumienie dyrektorów generalnych

W każdym urzędzie zatrudniającym członków korpusu sc komisja dyscyplinarna powinna działać. Wyjątkiem od tej reguły jest możliwość powołania na mocy porozumienia dyrektorów generalnych wspólnej komisji dyscyplinarnej dla kierowanych przez nich urzędów. Ponieważ ustawa o sc nie precyzuje zasad powoływania takiej wspólnej komisji należy przyjąć, że tego typu kwestie jak np. skład osobowy komisji, proporcje, w jakich będą w niej reprezentowane poszczególne urzędy należy określić w zawartym między dyrektorami generalnymi porozumieniu.

Z kolei zasady dotyczące członków komisji dyscyplinarnych i ich powoływania nie zależą już od tego czy dana komisja przewidziana jest dla jednego urzędu czy dla kilku. Są one bowiem dla wszystkich komisji takie same.

Wymagania dla członków

Członkiem komisji dyscyplinarnej może zostać zarówno pracownik, jak i urzędnik służby cywilnej a także osoba zajmująca wyższe stanowisko w tej służbie. To, kto zostanie do niej powołany zależy tylko od dyrektora generalnego urzędu i samej osoby zainteresowanej. Powołanie w skład komisji dyscyplinarnej wymaga, bowiem jej pisemnej zgody.

Ustawa o sc nie precyzuje przy tym, żadnych wymagań wobec tych osób. Robi to dopiero rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w służbie cywilnej.

Zgodnie z jego § 3 w skład komisji dyscyplinarnej może zostać powołana osoba, która:

- posiada wyższe wykształcenie (przy czym chodzi to zarówno o wykształcenie na poziomie magisterskim jak i licencjackim),

- posiada wiedzę i doświadczenie zawodowe niezbędne dla właściwego wykonywania obowiązków członka komisji dyscyplinarnej,

- nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

- nie była karana dyscyplinarnie w służbie cywilnej,

- nie pełni funkcji rzecznika dyscyplinarnego.

Weryfikacja czterech spośród wymienionych warunków (pkt.1 oraz pkt. 3-5) nie powinna sprawiać kłopotów. Istnieje, bowiem obiektywna możliwość sprawdzenia czy kandydat na członka komisji spełnia te wymagania. Trudne do zweryfikowania może być natomiast posiadanie przez niego wiedzy i doświadczenia zawodowego niezbędnego dla właściwego wykonywania obowiązków członka komisji dyscyplinarnej. Ocena czy kandydat do komisji spełnia ten wymóg należy do dyrektora generalnego urzędu. Do tego gremium nie powinien on powoływać przypadkowych osób, a tylko te, które w jego mniemaniu sprostać mogą związanym z tym wymaganiom, a w szczególności są w stanie zbadać zachowanie stającego przed komisją dyscyplinarną członka korpus sc, ocenić jego winę a następnie ustalić adekwatną do konkretnego naruszenia obowiązków karę. I choć przepisy mówią tu tylko o potrzebie posiadania przez nich wiedzy i doświadczenia zawodowego istotne z punktu widzenia funkcji, jaką te osoby mają pełnić będzie też posiadanie przez nich tzw. doświadczenia życiowego. Co też dyrektor generalny powołując członków komisji na swoją odpowiedzialność, powinien wziąć pod uwagę.

Ważne!

Członkowie komisji dyscyplinarnych są niezawiśli w zakresie orzecznictwa dyscyplinarnego oraz nie są związani rozstrzygnięciami innych organów stosujących prawo, z wyjątkiem prawomocnego wyroku sądu.

Potrzebni prawnicy

W skład komisji dyscyplinarnej urzędu oraz wspólnej komisji dyscyplinarnej powinny wchodzić, co najmniej dwie osoby posiadające wyższe wykształcenie prawnicze. W przypadku Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej trzy. Przy czym warunek legitymowania się wykształceniem prawniczym należy rozumieć ściśle. Oznacza to wymóg posiadana dyplomu ukończenia magisterskich studiów prawniczych, a nie np. studiów administracyjnych.

Warunek posiadania, przez co najmniej dwóch członków komisji wykształcenia prawniczego wiąże się bezpośrednio z wymaganiami, jakie wobec składu orzekającego w sprawach zagrożonych najsurowszymi karami dyscyplinarnym formułuje ustawa o służbie cywilnej. Zgodnie, bowiem z art. 123 usc komisje dyscyplinarne orzekają w I instancji w składzie:

– trzech członków, gdy rzecznik dyscyplinarny wniósł o zastosowanie kary określonej w art. 114 ust. 1 pkt 1-5 oraz ust. 2 pkt 1-3 usc, czyli:

– w przypadku urzędnika sc kary: upomnienia, nagany, pozbawienia możliwości awansowania przez okres dwóch lat na wyższy stopień służbowy, obniżenia wynagrodzenia zasadniczego, nie więcej niż o 25 proc. –przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy oraz obniżenia stopnia służbowego sc,

– w przypadku pracowników sc i osób zajmujących wyższe stanowiska w tej służbie kary upomnienia, nagany i obniżenia wynagrodzenia zasadniczego, nie więcej niż o 25 proc. – przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy;

– pięciu członków, w tym przewodniczący składu posiadający wykształcenie prawnicze, gdy rzecznik dyscyplinarny wniósł o zastosowanie kary określonej w art. 114 ust. 1 pkt 6 oraz ust. 2 pkt 4 usc, czyli kary wydalenia ze służby cywilnej w przypadku urzędnika sc i kary wydalenia z pracy w urzędzie w przypadku pozostałych dwóch kategorii członków korpus sc.

Na czteroletnią kadencję

Komisję dyscyplinarną, w liczbie, co najmniej 10 członków, powołuje się na okres czterech lat. Tak stanowi art. 117 ust.4 usc. O powołaniu komisji dyscyplinarnej zawiadamia się niezwłocznie szefa służby cywilnej. Ustawa nie określa maksymalnej liczby członków komisji, pozostawiając to decyzji dyrektora generalnego. Jak pokazuje praktyka zależy ona przede wszystkim od liczby zatrudnionych w urzędzie członków korpusu sc.

Sama komisja powołuje natomiast ze swojego grona przewodniczącego komisji i jego dwóch zastępców. Ustawa nie przypisuje im jakiś specjalnych prerogatyw. Przyjąć zatem należy, że ich zadaniem jest organizowanie i kierowanie pracami komisji (np. zgodnie z art. 123 ust, 2 usc przewodniczący komisji dyscyplinarnej wyznacza skład orzekający i termin rozprawy) oraz reprezentowanie jej na zewnątrz. Tryb pracy komisji dyscyplinarnej określa regulamin uchwalony przez komisję dyscyplinarną i zatwierdzony przez dyrektora generalnego urzędu.

Choć członkowie komisji dyscyplinarnej powoływani są na cztery lata, w określonych sytuacjach możliwe jest (a czasami nawet konieczne) ich odwołanie przed upływem kadencji. Sytuacje, kiedy takie działanie może albo musi być przez dyrektora generalnego podjęte wymienia cytowane wcześniej rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 kwietnia 2009 r. >patrz „Rzeczpospolita radzi". —Małgorzata Jankowska

podstawa prawna: Art. 113-114, art. 116-120 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

podstawa prawna: Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 kwietnia 2009 r. w sprawie postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w służbie cywilnej (DzU nr 60, poz. 493)

Co mówi prawo

Art. 116 ustawy o służbie cywilnej

1. Sprawy dyscyplinarne członków korpusu służby cywilnej rozpoznają komisje dyscyplinarne:

1) w I instancji - komisja dyscyplinarna;