Kariera: kto może zostać kierownikiem w urzędzie

Wymogi, jakie musi spełnić każda osoba starająca się o pracę w służbie cywilnej, bez względu na stanowisko, wymienia art. 4 ustawy z 21 listopada 2018 r. o służbie cywilnej (dalej usc) >patrz ramka. Poza wymogami tam wymienionymi, osoba ubiegająca się o wyższe stanowisko w tej służbie musi jeszcze:

- posiadać tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;

- nie być skazaną prawomocnym wyrokiem orzekającym zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi;

- posiadać kompetencje kierownicze;

- spełniać wymagania określone w opisie stanowiska pracy oraz w przepisach odrębnych.

Wymienione wymogi spełnić musi zarówno osoba będąca już członkiem korpusu służby cywilnej powoływana na wyższe stanowisko w tej służbie jak i osoby trafiające na takie stanowisko z zewnątrz.

Tytuł zawodowy

Wymóg posiadania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego oznacza, że osoba powoływana na wyższe stanowisko w sc musi mieć ukończone studia wyższe drugiego stopnia lub jednolite studnia magisterskie. Powstaje pytanie: co znaczy tytuł równorzędny. Ustawa z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1842) nie wyjaśnia tego pojęcia. Stanowi tylko (art. 2 ust. 2 pkt 4), że ilekroć w ustawie mowa jest o tytule zawodowym rozumie się przez to tytuł licencjata, inżyniera, magistra, magistra inżyniera lub tytuł równorzędny.

Pomocne będzie tu natomiast rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 10 lutego 2017 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia studiów podyplomowych oraz wzoru suplementu do dyplomu (DzU. z 2017 r. poz. 279), a zwłaszcza załącznik do niego zawierający wzór suplementu do dyplomu ukończenia studiów. Zgodnie z pkt. 8. 3 tego suplementu („Tytuły nadawane absolwentom studiów") tytuły równorzędne do tytułu magistra to:

- magister inżynier, magister inżynier architekt, magister inżynier architekt krajobrazu, magister inżynier pożarnictwa, magister pielęgniarstwa, magister położnictwa, magister sztuki – nadawane absolwentom studiów drugiego stopnia oraz

- lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, magister farmacji, magister sztuki – nadawane absolwentom jednolitych studiów magisterskich.

Potwierdzeniem uzyskania wymaganego tytułu zawodowego jest uczelniany dyplom ukończenia studiów. Tak wynika z art. 167 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Bez zakazu

Brak orzeczonego (prawomocnym wyrokiem) zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi jest kolejnym rygorem selekcyjnym dotykającym osoby ubiegające się o wyższe stanowiska w sc.

Zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej to rodzaj środka karnego przewidzianego w art. 39 pkt 2 kodeksu karnego (kk).

Przy czym zgodnie z art. 41 kk, sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Natomiast zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi jest jedną z kar przewidzianych w ustawie z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1311 ze zm.).

Warto dodać, że zgodnie z art. 32 tej ustawy ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wyklucza też, przez czas określony w orzeczeniu o ukaraniu, możliwość:

- pełnienia funkcji: kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego, członka zarządu, skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego, kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonywanie budżetu lub planu finansowego – jednostki sektora finansów publicznych;

- reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych;

- członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych.

Kierownik musi umieć kierować

Najbardziej miękkim rygorem selekcyjnym jest konieczność posiadania przez osobę powoływaną na wyższe stanowisko w sc kompetencji kierowniczych. Jak wynika z poradnika dotyczącego przeprowadzania naboru do służby cywilnej przygotowanego w Kancelarii Rady Ministrów kompetencje te powinny być dostosowane do charakteru i rodzaju zadań realizowanych na wyższym stanowisku w służbie cywilnej, a więc określone w opisie stanowiska pracy.

Obowiązujące przepisy nie wskazują jednak, w jaki sposób powinna odbywać się ocena tych kompetencji. Dlatego, zdaniem Departamentu Służby Cywilnej KPRM (dsc.kprm.gov.pl), to organ powołujący daną osobę na wyższe stanowisko powinien ocenić czy dana osoba je posiada. Ocena może zostać dokonana na podstawie istniejących dokumentów, analizy doświadczenia zawodowego lub innych metod, które pozwalają na sprawdzenie posiadania kompetencji kierowniczych.

Dodatkowe, szczegółowe wymagania

Ostatnim z wskazanych w ustawie rygorów selekcyjnych dedykowanych osobom ubiegającym się o stanowiska kierownicze w sc jest konieczność spełnienia przez nie wymagań określonych w opisie stanowiska pracy oraz w przepisach odrębnych.

Zgodnie z zarządzeniem Nr 1 Prezesa Rady Ministrów z 7 stycznia 2011 r. w sprawie zasad dokonywania opisów i wartościowania stanowisk pracy w służbie cywilnej (MP nr 5, poz. 61) w opisie stanowiska pracy wskazuje się realizowane zadania, wymagane kompetencje, kwalifikacje i zakres odpowiedzialności ze względu na umiejscowienie i funkcję stanowiska pracy w strukturze urzędu (zakres stanowiska). Ze wzoru opisu stanowiska pracy będącego wyższym stanowiskiem w służbie, stanowiącego załącznik do tego zarządzenia (Część V – Wymagane kompetencje i doświadczenie zawodowe) wynika natomiast, że wymagania określone w opisie stanowiska dotyczą: wykształcenia, stażu pracy, formalnych uprawnień potrzebnych do wykonywania pracy na danym stanowisku), znajomości języków obcych, posiadania określonych rodzajów wiedzy czy umiejętności wymaganych na danym stanowisku pracy oraz posiadania kompetencji kierowniczych. Te ostatnie zgodnie z objaśnieniami do wzoru opisu stanowiska można przykładowo określić przez wymienianie konkretnych kompetencji np.: podejmowanie decyzji, planowanie i myślenie strategiczne, kreatywność.

Przykładami przepisów odrębnych określających wymagania dla danego stanowiska są natomiast:

- art. 14 ust. 3 ustawy z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1167 ze zm.) – w przypadku pełnomocnika ds. ochrony informacji niejawnych zajmującego wyższe stanowisko w służbie cywilnej,

- art. 9 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1077 ze zm.) – w przypadku stanowiska wojewódzkiego i powiatowego lekarza weterynarii oraz ich zastępców,

- art. 54 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1870 ze zm.) – w przypadku głównego księgowego zajmującego wyższe stanowisko w służbie cywilnej,

- art. 21 ust. 2, art. 23, art. 24 ust.2 art. 26 art. 27, art.31, art. 32 i art. 34 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2016 r. poz. 1947) – w przypadku dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, a także zastępców tych osób. Tak wynika z art. 53 ust. 2 ustawy o sc.

podstawa prawna: Art. 52-53 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

Wymogi jakie musi spełnić kandydat do służby cywilnej

W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która:

- jest obywatelem polskim, z zastrzeżeniem art. 5;

- korzysta z pełni praw publicznych;

- nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;