Wyłącza bowiem w określonych sytuacjach związanie NSA granicami skargi kasacyjnej i wypełnia istniejącą lukę ustawową.
Chodzi o sytuacje, w których już po wniesieniu skargi kasacyjnej do NSA i upływie terminu do jej uzupełnienia Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane zaskarżone orzeczenie sądu pierwszej instancji. Wtedy – mówi uchwała – NSA powinien zastosować bezpośrednio art. 190 ust. 1 i 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=750DA9AA6A9D871BFDD2C15C51E1CFAB?n=1&id=71646&wid=192618]konstytucji[/link]. Artykuł ten przewiduje, że orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Stanowią także podstawę do m.in. wznowienia postępowania czy uchylenia decyzji.
Uchwała została podjęta na wniosek rzecznika praw obywatelskich, który wskazywał na rozbieżności w orzecznictwie NSA. Pojawił się bowiem m.in. wyrok NSA, że istotną przeszkodą do uwzględnienia w takiej sytuacji wyroku TK jest związanie sądu drugiej instancji granicami skargi kasacyjnej.
Zgodnie z art. 183 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=553D7BF745BE7194DDC3A4B0D2BB78C6?id=166935]prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi[/link] NSA orzeka w granicach skargi kasacyjnej, którą wyznaczają jej podstawy i wnioski. Jedynie z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania. NSA może więc uwzględnić wyrok TK tylko wtedy, gdy w skardze kasacyjnej zostanie podniesiony zarzut naruszenia przepisu prawa, o którego niekonstytucyjności orzekł TK. A niedopuszczalne jest uzupełnienie skargi o nowe zarzuty po upływie terminu do jej wniesienia.
– Ustawodawca nie przewidział rozwiązań proceduralnych, odnoszących się do takiej sytuacji; mamy do czynienia z ustawową luką prawną. Należy się więc odwołać do zasady bezpośredniego stosowania konstytucji – powiedział sędzia Janusz Trzciński, prezes NSA, przedstawiając uzasadnienie uchwały. – Inaczej jednostka mogłaby zostać pozbawiona możliwości obrony swoich racji i praw. Art. 190 ust. 1 konstytucji zawiera normę prawną nadającą się do bezpośredniego stosowania, która nie pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Stosując ten artykuł, NSA ma możliwość uwzględnienia wyroku TK zapadłego już po wniesieniu skargi kasacyjnej. Art. 183 § 1 ppsa mówiący, że NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, nie ma bowiem charakteru bezwględnego. Zgodnie z art. 183 § 5 NSA bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swoich praw.
