Wielka Izba Trybunału Sprawiedliwości UE rozpatrywała we wtorek pytania prejudycjalne dotyczące statusu sędziów. Zostały one zadane na kanwie sprawy obywatela, który w Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto złożył wniosek o wyłączenie sędziego powołanego na urząd po 2018 roku przez tzw. nową Krajową Radę Sądownictwa.
Jak przypomina w komunikacie Ministerstwo Sprawiedliwości, pytania zmierzają do wyjaśnienia, czy w świetle prawa Unii Europejskiej sądem ustanowionym na mocy ustawy jest organ, w skład którego wchodzi sędzia, którego proces nominowania wiązał się z wystąpieniem nieprawidłowości – brakiem niezależności KRS oraz faktem, że rolę kontrolną w tym procesie sprawuje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która w większości składa się z sędziów powołanych po 2018 roku.
Systemowe problemy wymiaru sprawiedliwości w Polsce
Rząd zmienił swoje stanowisko w tej sprawie. W 2022 roku ówczesny Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro stwierdził, że TSUE nie jest organem, który powinien wypowiadać się w sprawach krajowych. Dr Barbara Grabowska-Moroz, która występowała przed Trybunałem w roli pełnomocniczki obecnego polskiego rządu wskazała, iż w świetle dotychczasowego orzecznictwa, pytania, będące przedmiotem postępowania przed TSUE, są dopuszczalne.
Pełnomocniczka powołała się też m.in. na dotychczasowe opinie instytucji europejskich, które potwierdzały systemowe problemy wymiaru sprawiedliwości w Polsce. „Wynikały one m.in. z pozbawienia KRS gwarancji niezależności, niezgodnego z konstytucją skrócenia kadencji KRS, nietransparentnego wyłonienia kandydatów na nowych członków sędziów KRS oraz fakt, że 23 na 25 członków tego organu zostało powołanych przez organy polityczne” – czytamy na stronie MS.
Co więcej, Grabowska-Moroz w kontekście Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zauważyła, że oprócz wadliwości powołania jej składu, istotne jest to, że przydzielono jej niezwykle wrażliwe kompetencje dotyczące funkcjonowania państwa, a więc orzekanie o ważności wyborów. – Niezależność tej Izby jest absolutnie kluczowa dla realizacji wymogu demokratycznego państwa prawa – podkreślała.
