Sąd Apelacyjny rozpatruje spór o zasądzenie kwot, jakie jedna ze stron przekazała drugiej tytułem opłat za przyjęcie towaru do obrotu innych niż marża. W 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo o zapłatę. Od wyroku tego powód wniósł apelację, podnosząc zarzut nieważności postępowania polegający na sprzeczności składu orzekającego sądu z przepisami prawa, w związku z naruszeniem zasady niezmienności składu orzekającego.
Czy doszło do manipulacji przydziałem spraw?
Jak ustalił Sąd Apelacyjny, na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, zgodnie z systemem losowego przydziału spraw, sprawa została przydzielona sędzi E.T. W dniu, w którym miała odbyć się rozprawa, sędzia E.T. skorzystała z urlopu na żądanie i w konsekwencji sprawa została przekazana do rozpoznania sędziemu dyżurnemu. W postępowaniu apelacyjnym podniesiono jako zarzut nieważności postępowania z uwagi na sprzeczność składu orzekającego z zasadą jego niezmienności.
W postępowaniu odwoławczym pojawiły się poważne wątpliwości co do okoliczności przekazania sprawy owemu sędziemu dyżurnemu. Przy zmianie referenta nie dopełniono bowiem wszystkich formalności, a jednocześnie sąd I instancji zmienił treść niektórych dokumentów w aktach sprawy, by – już po fakcie – nieprawidłowości nie odniosły negatywnych skutków. Z Prawa o ustroju sądów powszechnych wynika zakaz wyciągnięcia konsekwencji z takich nieprawidłowości.
Po dokonaniu czynności weryfikacyjnych Sąd Apelacyjny w Warszawie złożył zawiadomienie do prokuratury oraz wszczął czynności z zakresu nadzoru administracyjnego nad Sądem Okręgowym w Warszawie. Wystąpił także do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy sąd, którego skład został wyznaczony i zmieniony z rażącym naruszeniem przepisów prawa krajowego jest sądem niezawisłym, bezstronnym i ustanowionym uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii. Sąd chciał też wyjaśnić, czy przepis prawa krajowego może stać na przeszkodzie stwierdzeniu nieważności postępowania z powodu wydania wyroku przez skład orzekający niespełniający unijnej przesłanki.
TSUE: skład sądu musi podlegać kontroli wyższej instancji
W dzisiejszym wyroku Trybunał przypomniał, że warunkiem zapewniania przez sąd skutecznej ochrony prawnej jest niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Ta ostatnia zakłada ochronę sędziów także przed pośrednimi formami oddziaływania na funkcje orzecznicze, które mogą zaważyć na rozstrzygnięciach rozpoznawanych spraw.
