TSUE w polskiej sprawie: sąd odwoławczy ma prawo kontrolować przydział sprawy

Sąd odwoławczy może skontrolować prawidłowość przydziału sprawy oraz zmianę składu sądu orzekającego w pierwszej instancji - orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wyrok jest to odpowiedzią na pytania prejudycjalne Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

Publikacja: 14.11.2024 12:44

TSUE w polskiej sprawie: sąd odwoławczy ma prawo kontrolować przydział sprawy

Foto: Adobe Stock

dgk

Sąd Apelacyjny rozpatruje spór o zasądzenie kwot, jakie jedna ze stron przekazała drugiej tytułem opłat za przyjęcie towaru do obrotu innych niż marża. W 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo o zapłatę. Od wyroku tego powód wniósł apelację, podnosząc zarzut nieważności postępowania polegający na sprzeczności składu orzekającego sądu z przepisami prawa, w związku z naruszeniem zasady niezmienności składu orzekającego. 

Czy doszło do manipulacji przydziałem spraw?

Jak ustalił Sąd Apelacyjny, na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, zgodnie z systemem losowego przydziału spraw, sprawa została przydzielona sędzi E.T. W dniu, w którym miała odbyć się rozprawa, sędzia E.T. skorzystała z urlopu na żądanie i w konsekwencji sprawa została przekazana do rozpoznania sędziemu dyżurnemu. W postępowaniu apelacyjnym podniesiono jako zarzut nieważności postępowania z uwagi na sprzeczność składu orzekającego z zasadą jego niezmienności.

W postępowaniu odwoławczym pojawiły się poważne wątpliwości co do okoliczności przekazania sprawy owemu sędziemu dyżurnemu. Przy zmianie referenta nie dopełniono bowiem wszystkich formalności, a jednocześnie sąd I instancji zmienił treść niektórych dokumentów w aktach sprawy, by – już po fakcie – nieprawidłowości nie odniosły negatywnych skutków. Z Prawa o ustroju sądów powszechnych wynika zakaz wyciągnięcia konsekwencji z takich nieprawidłowości.

Po dokonaniu czynności weryfikacyjnych Sąd Apelacyjny w Warszawie złożył zawiadomienie do prokuratury oraz wszczął czynności z zakresu nadzoru administracyjnego nad Sądem Okręgowym w Warszawie. Wystąpił także do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy sąd, którego skład został wyznaczony i zmieniony z rażącym naruszeniem przepisów prawa krajowego jest sądem niezawisłym, bezstronnym i ustanowionym uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii.  Sąd chciał też wyjaśnić, czy przepis prawa krajowego może stać na przeszkodzie stwierdzeniu nieważności postępowania z powodu wydania wyroku przez skład orzekający niespełniający unijnej przesłanki. 

TSUE: skład sądu musi podlegać kontroli wyższej instancji

W dzisiejszym wyroku Trybunał przypomniał, że warunkiem zapewniania przez sąd skutecznej ochrony prawnej jest niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Ta ostatnia zakłada ochronę sędziów także przed pośrednimi formami oddziaływania na funkcje orzecznicze, które mogą zaważyć na rozstrzygnięciach rozpoznawanych spraw.

Trybunał wskazał, że kryterium „sądu ustanowionego na mocy ustawy” odnosi się nie tylko do podstawy prawnej samego istnienia sądu, ale także składu orzekającego w każdej sprawie oraz wszelkich innych przepisów prawa krajowego, których nieprzestrzeganie sprawia, że udział jednego lub kilku sędziów w rozpoznawaniu sprawy jest obarczony nieprawidłowością.

- Jeśli państwo członkowskie ustanowiło przepisy dotyczące składu sądu oraz przydziału spraw, prawo Unii wymaga, by przestrzeganie tych regulacji podlegało kontroli sądowej. Uniemożliwienie sądom odwoławczym przeprowadzenia takiej kontroli i stwierdzenia, w stosownym wypadku, nieważności postępowania pierwszoinstancyjnego, w toku którego naruszono wspomniane przepisy jest niezgodne z wymogami przewidzianymi w prawie unijnym. Sąd powinien zatem odstąpić od stosowania przepisu prawa krajowego, uniemożliwiającego taką kontrolę - wskazał TSUE.



Sąd Apelacyjny rozpatruje spór o zasądzenie kwot, jakie jedna ze stron przekazała drugiej tytułem opłat za przyjęcie towaru do obrotu innych niż marża. W 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo o zapłatę. Od wyroku tego powód wniósł apelację, podnosząc zarzut nieważności postępowania polegający na sprzeczności składu orzekającego sądu z przepisami prawa, w związku z naruszeniem zasady niezmienności składu orzekającego. 

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Ostatnia sprawa Przyłębskiej. Będzie sądzić ws. wniosku prezydenta
Praca, Emerytury i renty
Coraz dłuższe L4, w tym z powodów psychicznych. Znamy najnowsze dane
Prawo na świecie
Jest wyrok sądu ws. Romana Polańskiego i brytyjskiej aktorki
Praca, Emerytury i renty
Trzy zmiany w harmonogramie wypłat 800 plus w grudniu. Nowe terminy
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
W sądzie i w urzędzie
Resort Bodnara ma pomysł na sądowe spory frankowiczów. Oto, co się zmieni
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką