Krajowa Rada Sądownictwa bez wpływu na ujednolicanie orzecznictwa

Ogłoszone w środę orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zwolniło Krajową Radę Sądownictwa z ustawowego obowiązku „inspirowania i wspierania działań mających na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów” (sygn. K 40/07).

Aż czterech sędziów TK z trzynastoosobowego składu orzekającego złożyło zdanie odrębne w tej kwestii.

Za niekonstytucyjne uznał też TK dwie inne zasady wprowadzone do ustawy o KRS. Zakwestionował wyłączenie możliwości podejmowania uchwał przez radę w tajnym głosowaniu oraz uprawnienie osoby zastępującej I prezesa Sądu Najwyższego, prezesa NSA i ministra sprawiedliwości na posiedzeniach rady do wyrażania stanowiska w każdej sprawie (w tej kwestii zdanie odrębne złożyło trzech sędziów).

Sprawę do TK wniosła Krajowa Rada Sądownictwa niezadowolona z niektórych zmian wprowadzonych w marcu 2007 r. Uznała przede wszystkim, że przyznane jej nowe kompetencje polegające na inspirowaniu ujednolicania wykładni prawa w orzecznictwie nie sprzyjają niezawisłości wymiaru sprawiedliwości i kolidują z uprawnieniami SN i NSA. Oba te sądy – argumentowała KRS – dysponują instrumentami niezbędnymi do tego zadania, a rada ich nie posiada.

Zdaniem KRS nieprecyzyjny przepis może być groźny dla niezawisłości sędziów i niezależności sądów.

– Inspirowanie może być odbierane jako podpowiadanie sądom wykładni prawa – mówiono na rozprawie 2 kwietnia. KRS nie chce takich uprawnień, bo nie jest ani sądem, ani trybunałem.

– TK stwierdził, że rada ma strzec niezależności i niezawisłości, ale nie można z tego domniemywać jej prawa do wpływania na interpretację i linię orzeczniczą sądów – uzasadniał wyrok sędzia sprawozdawca Marek Mazurkiewicz.

Autorzy zdań odrębnych (sędziowie Trybunału: Zbigniew Cieślak, Maria Gintowt-Jankowicz, Teresa Liszcz i Andrzej Rzepiński) inspirowanie i wspieranie takich działań uważają za najważniejsze zadanie rady.

Do KRS wchodzą z urzędu minister sprawiedliwości, I prezes Sądu Najwyższego, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz przedstawiciel prezydenta, 15 sędziów sądów powszechnych, czterech posłów i dwóch senatorów. Minister i prezesi SN i NSA otrzymali kompetencje do zarządzania wizytacji i lustracji sądów oraz sędziów. Rada sama ma prawo zarządzić taką czynność, więc podwójne uprawnienie dla tych osób uważa za sprzeczne z konstytucją, która nie różnicuje uprawnień członków. TK jednak nie podzielił tego poglądu.

Uznał zaś racje KRS w kwestii ograniczenia jej niezależności poprzez nakaz jawnego głosowania nad podejmowanymi przez nią uchwałami i nakazał usunięcie go.

– Rada, która stoi na straży niezależności i niezawisłości, musi być suwerenna w podejmowaniu decyzji – mówił prof. Mazurkiewicz.