Jest szansa, że przybędzie ławników w sądach. Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości, w ramach reformy wymiaru sprawiedliwości zamierza zwiększyć ich udział w wymierzaniu sprawiedliwości. Sami ławnicy też chcą zmian. Mają konkretne pomysły. Przedstawili je w czwartek podczas konferencji „Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości", która odbyła się w Krajowej Radzie Sądownictwa. Ich postulaty poparła spora grupa sędziów.
Trudne relacje
– Musimy zrobić wszystko, by wymiar sprawiedliwości nie kojarzył się z załatwianiem spraw, lecz z wymierzaniem sprawiedliwości – mówił sędzia Maciej Czajka z Sądu Okręgowego w Krakowie. Wspominał o trudnych relacjach między sędziami a ławnikami. Przytaczał wyniki badań, które wskazują, że wśród sędziów zwolennicy i przeciwnicy tej instytucji dzielą się po połowie. Po 50 proc. pytanych odpowiedziało, że są za rozbudową instytucji ławnika i poszerzeniem ich uprawnień, tyle samo optuje za jej likwidacją.
Sędziowie wyliczali, na czym polega trudność we współpracy na linii sędzia – ławnik. Mówili o spowalnianiu pracy, bo przecież trzeba na bieżąco omówić sprawę, wyjaśnić, dojść do porozumienia. A to z kolei może wpływać na przewlekłość – nieobecności, konieczność uzgadniania terminów itd.
Sędziowie przyznawali też, że mają nie do końca racjonalne oczekiwania wobec ławników. Z jednej strony chcą, by reprezentowali czynnik społeczny, z drugiej zarzucają im brak wiedzy.
– Ławnik nie ma zastępować sędziego – przypominał sędzia Czajka. Jego zdaniem ławnicy są potrzebni sędziom ze względu na społeczną wrażliwość, jaką prezentują. Mając to właśnie na uwadze, opowiedział się za poszerzeniem udziału ławników w sprawach o przestępstwa przeciwko rodzinie, wolności seksualnej, życiu i zdrowiu czy bezpieczeństwu w komunikacji.
Chcą więcej pieniędzy i uprawnień
Jerzy Zaradkiewicz z Krajowej Rady Sędziów Społecznych przedstawił w czwartek postulaty środowiska ławników. Wymieniał objęcie rekompensatą, którą otrzymują ławnicy, także czasu poświęconego na czytanie akt i szkolenie. Ławnicy chcieliby także, by rekompensatę zamieniono na dietę, zwracano im koszty dojazdu do sądu, zapewniono profesjonalne szkolenia i zwiększono liczbę spraw, w których zasiadają. Chodzi głównie o sprawy, które toczą się przed sądami rejonowymi. Padł też postulat powołania ławy przysięgłych.
W wystąpieniu prof. Piotra Juchacza z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pojawiły się kolejne postulaty. Wśród nich zmiana nazwy z instytucji ławnika na sędziego społecznego; opracowanie kodeksu etycznego dla sędziów społecznych, powołanie ogólnopolskiej rady sędziów społecznych.
Wprowadzenie ławników do sądów dyscyplinarnych, o którym myśli Ministerstwo Sprawiedliwości, wiązać się ma ze zmianą trybu wyboru. Większość twierdzi, że ławnicy powinni być wybierani w wyborach powszechnych.
Podczas konferencji dużo mówiło się o planowanym przez MS powołaniu sędziów pokoju do rozpatrywania drobnych spraw (np. wykroczeniowych). Pomysł wszystkim się podobał.
Unikalna oferta
Tylko 5,90 zł/miesiąc
Pojawiła się też propozycja, żeby o status sędziego pokoju mogły się w przyszłości ubiegać np. osoby z doświadczeniem ławnika.
W trwającej dziś kadencji 2016–2019 wybrano 14 tys ławników. Z uwagi na ograniczenie rodzajów spraw, w których występują, w składach sędziowskich zasiada tylko 10 tys. z nich.
Liczy się wiek i stan zdrowia
Na ławnika może być wybrany ten, kto:
- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- jest nieskazitelnego charakteru,
- ukończył 30 lat,
- jest zatrudniony, prowadzi działalność gospodarczą lub mieszka w miejscu kandydowania co najmniej od roku,
- nie przekroczył 70 lat,
- jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika,
- posiada co najmniej wykształcenie średnie.
Nie można być ławnikiem w więcej niż jednym sądzie.
