Arcydzieła z polskich zbiorów w Madrycie

„Dama z gronostajem" będzie ozdobą wystawy zatytułowanej „Polska, skarby i kolekcje dzieł sztuki" przygotowanej przez krakowskie Muzeum Narodowe w Palacio Real w hiszpańskiej stolicy.

Dzieło Leonarda zajmie honorowe miejsce wśród arcydzieł polskich i europejskich prezentujących sztukę i kulturę Rzeczypospolitej od czasów panowania Kazimierza Wielkiego do utraty niepodległości.

Wystawa jest pierwszą tak obszerną panoramą sztuki polskiej w Hiszpanii. Obrazy Leonarda, Cranacha, Rembrandta zestawia z rzemiosłem Ormian czy średniowiecznych cechowych rzemieślników. W Pałacu Królewskim w Madrycie to co rodzime w naszej sztuce będzie się przeplatać z tym, co było w niej europejskie, światowe. Także w sferze obyczajów i gustów.

Jednym z najistotniejszych wątków ekspozycji są kolekcje sztuki polskiej arystokracji. W 11 salach pałacu widz będzie mógł podziwiać arcydzieła tworzące niegdyś wspaniałe zbiory polskiej magnaterii: zabytki malarstwa, rzemiosła artystycznego i rzeźby, od czasów średniowiecznych do końca XVIII wieku. W sumie 200 obiektów, wypożyczonych także z muzeów Wiednia i Lwowa.

Nie tylko Sarmaci

Perłą w koronie takiej koncepcji jest pokaz „Damy" z kolekcji rodziny Czartoryskich.

– Obraz będzie kulminacją wystawy. Do najcenniejszego dzieła zwiedzający dotrze na końcu – tłumaczy kuratorka Beata Biedrońska-Słota z Muzeum Narodowego w Krakowie. – Chodzi nam o pokazanie tego, co w dawnej Rzeczypospolitej było naprawdę imponujące. Często zapominamy, że rozkwit sztuki dokonywał się właśnie dzięki wsparciu władców oraz hojności mecenasów – właścicieli ogromnych dóbr ziemskich, położonych głównie na wschodnich kresach Rzeczypospolitej. Wyrazem tego było zamawianie dzieł sztuki w pracowniach najlepszych artystów Europy Zachodniej lub kupowanie ich na rynku.

Dzieło Leonarda sąsiadować będzie m.in. z obrazem Rembrandta „Dziewczyna w ramie obrazu" zakupionym do zbiorów  Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król zgromadził w Warszawie wspaniałą kolekcję. Był wielkim mecenasem nauki, sztuki i literatury, skupił wokół siebie wielu europejskich twórców, rozwijał manufaktury produkujące pasy kontuszowe, porcelanę i szkło.

Wzorem władcy w kolekcjonowanie angażowały się znane polskie rodziny, m.in. Lubomirskich, Lanckorońskich, Raczyńskich czy Potockich.

Ozdobą ekspozycji są dzieła sztuki inspirowane ideologią sarmatyzmu. Wiek XVII to okres wpływów sztuki orientu, które najwyraźniej zaznaczyły się w rzemiośle artystycznym. Z tego okresu pochodzi tradycyjny polski strój, zwany kontuszowym. Wśród sprzętów i tkanin, w jakie wyposażane były szlacheckie dwory i pałace magnaterii, ważne miejsce zajmowały cykle rodzinnych portretów, tureckie i perskie kobierce, z najwyżej cenionymi – tkanymi z jedwabiu z dodatkiem nici złotych i srebrnych.

My i Hiszpanie

Specjalny wątek wystawy to relacje polsko-hiszpańskie.

– Nie były bardzo rozległe i dotyczyły głównie kwestii rodzinno-dynastycznych – tłumaczy autorka ekspozycji. – Ale były też związki artystyczne. Działający w Polsce malarz Marcin Kober portretował dzieci Zygmunta III i Anny Habsburżanki, której siostra była żoną króla Hiszpanii. Portrety znajdują się dziś w zbiorach Palacio National. W Prado jest z kolei portret małżonki Augusta III z dynastii Sasów, malowany przez Louisa de Silvestre. Ważne miejsce zajmuje na wystawie wizerunek dyplomaty Jana Dantyszka, który był pierwszym ambasadorem Polski w Hiszpanii.