Polskim firmom brakuje talentów. Pandemia nasiliła problem

Pracownicy logistyki, operatorzy produkcji i maszyn oraz specjaliści IT – to pierwsza trójka najtrudniejszych teraz do zdobycia w Polsce kandydatów do pracy. Jak wynika z tegorocznego badania agencji zatrudnienia ManpowerGroup, które „Rzeczpospolita" opisuje jako pierwsza, ogłaszany jeszcze wiosną 2020 r. zmierzch rynku pracownika był krótki, a wraz z odmrażaniem gospodarki problemy z pozyskaniem talentów, czyli ludzi o potrzebnych firmom kwalifikacjach, jeszcze bardziej się nasiliły. Tę niekorzystną dla pracodawców zmianę widać nie tylko u nas.

Przybywa wakatów

– Mimo że pandemia zwiększyła bezrobocie na świecie, w wielu krajach widzimy już oznaki coraz większych problemów z podażą pracy – twierdzi Jonas Prising, prezes ManpowerGroup. Jak dodaje, problemy wzmogło przyspieszenie transformacji cyfrowej, które sprawia, że firmy potrzebują specyficznych, trudno na razie dostępnych kompetencji. Co więcej, pracodawcom często zależy na połączeniu umiejętności cyfrowych i rozwiniętych kompetencji miękkich, w tym samodyscypliny, organizacji pracy czy zdolności analitycznych.

Czytaj także: Bunt pracowników. Odmawiają powrotu do biur

W badaniu niedoboru talentów, które w kwietniu tego roku objęło 43 państwa, o trudnościach ze znalezieniem odpowiednich ludzi mówi już 69 proc. firm. To o prawie jedną piątą więcej niż w poprzednim sondażu przeprowadzonym przed wybuchem pandemii w 2019 r. i aż o 40 proc. więcej niż w 2018 r. Rekordzistami są firmy z Europy. Najczęściej na niedobór odpowiednich pracowników narzekają teraz pracodawcy z Francji, Rumunii i Włoch, ale wśród rynków, gdzie ponad 80 proc. pracodawców ma takie trudności, jest także Polska.

Problemy firm pokazuje też wzrost liczby wakatów, czyli nieobsadzonych miejsc pracy. Na koniec I kwartału było ich w Polsce 110,2 tys., czyli o 31 proc. więcej niż na koniec ub.r. Nawet w USA, które są wśród krajów o niskim niedoborze talentów (to problem 32 proc. firm), pod koniec maja notowano największą w tym stuleciu liczbę wakatów (9,2 mln).

Jak przypomina Iwona Janas, dyrektor generalna ManpowerGroup w Polsce, rzeczywistość biznesowa firm zauważalnie zmieniła się w ciągu ostatnich dwóch lat, głównie za sprawą rewolucji technologicznej i cyfryzacji przyspieszonej przez pandemię Covid-19. Jej efektem jest awans specjalistów IT, którzy w 2019 r. byli poza pierwszą dziesiątką najtrudniejszych do zdobycia w Polsce pracowników. Dynamiczny rozwój e-handlu bardzo zwiększył z kolei zapotrzebowanie na pracowników logistyki. Zarówno u nas, jak i w skali całego świata to oni otwierają teraz listę najbardziej pożądanych kandydatów do pracy.

– W wielu organizacjach pojawiło się zapotrzebowanie na nowe umiejętności, które pracownicy niekoniecznie zdążyli już nabyć. Rezultatem są odczuwalne braki wykwalifikowanych kandydatów na rynku pracy, które przecież jeszcze przed pojawieniem się globalnego zagrożenia zdrowotnego były niemałe – dodaje szefowa ManpowerGroup w Polsce. Do pierwszej piątki najbardziej deficytowych pracowników dołączyli w tym roku pracownicy administracji i biura, od których coraz częściej wymaga się bardzo dobrych umiejętności cyfrowych, a także pracownicy bezpośredniej obsługi klienta. Zarówno w Polsce, jak i na świecie, najczęściej na niedobory talentów narzekają teraz małe firmy, którym trudno konkurować płacami, oraz duże, które najczęściej zwiększają zatrudnienie.

Uaktywnić młodych

Andrzej Kubisiak, zastępca dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego, zwraca uwagę, że przyczyną tak powszechnego niedoboru rąk do pracy są też wywołane przez pandemię przepływy pracowników między sektorami. Wiele osób przeszło do przemysłu czy logistyki z zamrożonej przez lockdowny branży hotelarsko-gastronomicznej, która teraz ma duże problemy kadrowe.

Jeszcze większym wyzwaniem może być jednak wywołany przez pandemię wzrost dezaktywizacji młodych ludzi, którzy zostali najmocniej dotknięci ubiegłorocznym koronakryzysem na rynku pracy i najczęściej tracili zatrudnienie. Wielu z nich nie rejestrowało się jako osoby bezrobotne – popadali w gorszy od bezrobocia stan, jakim jest bierność zawodowa.

Jak zaznacza Andrzej Kubisiak, ludzie dotknięci dezaktywizacją nie wracają szybko na rynek pracy, nawet gdy koniunktura się poprawia i przybywa ofert. Pokazał to w krajach południa Europy kryzys finansowy z lat 2008–2009. Teraz może być to jeszcze trudniejsze, gdyż pandemia bardzo pogorszyła kondycję mentalną wielu osób, szczególnie tych z młodego pokolenia. Zdaniem eksperta PIE kluczowa będzie odbudowa zatrudnienia wśród młodych ludzi: tworzenie dla nich stabilnych miejsc pracy, być może subsydiowanych.