Kobiety na kluczowych stanowiskach. Polska na tle Europy

Kobiety stanowią 17 proc. menedżerów pełniących kluczowe funkcje w polskich firmach. I jest to jeden z lepszych wyników w Europie – dowodzi udostępniona „Rzeczpospolitej” międzynarodowa analiza wywiadowni gospodarczej Dun & Bradstreet. Na podstawie danych z rejestrów sądowych obliczono odsetek kobiet na kluczowych (w tym głównie zarządczych) stanowiskach w ponad 1,2 mln firm z 15 państw Europy, w tym 137,5 tys. przedsiębiorstw z Polski.

Jak wynika z analizy, większy niż my udział pań pełniących kluczowe funkcje w małych, średnich i dużych firmach (powyżej 2 mln euro przychodów) miały tylko Bośnia, Serbia i Chorwacja. Natomiast zdecydowanie gorzej wypadają kraje zachodnie, w tym skandynawskie, choć to one (na czele z Norwegią) były pionierami wprowadzania obowiązkowych kwot dla kobiet we władzach dużych spółek giełdowych i tworzą czołówkę „kobiecych” statystyk Eurostatu.

Kobiece branże

Np. Norwegia, która – według analizy Dun & Bradstreet (DnB) – ma 13-proc. odsetek kobiet na kluczowych stanowiskach w biznesie, w danych Eurostatu może się pochwalić ponad 41-proc. udziałem pań we władzach. Tak duża różnica wynika z faktu, że unijne statystyki biorą pod uwagę władze największych spółek giełdowych, które w wielu krajach Europy objęte są obowiązkowymi kwotami dla kobiet, a dodatkowo, w ramach korporacyjnych strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju (ESG) i programów zarządzania różnorodnością (DEI), wspierają awans kariery.

Jednak biorąc pod uwagę całość biznesu, analiza DnB pokazuje wyraźną dominację mężczyzn w zachodnim, w tym w skandynawskim, biznesie. Ta dominacja jest nieco mniejsza w mniej zamożnych krajach postkomunistycznych, w tym w Polsce, do czego przyczynił się też wybuch przedsiębiorczości po transformacji rynkowej. Według analizy KRS, opracowanej na zlecenie Fundacji Sukcesu Pisanego Szminką, prawie 31 proc. polskich firm jest w 100 proc. własnością kobiet, choć w przypadku dużych przedsiębiorstw ten udział nie przekracza 13 proc., co wpływa także na odsetek pań w zarządach.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Powrót polskich mam do pracy jest bardzo trudny

Nie wszystkim kobietom udaje się powrócić do pracy po opiece nad małymi dziećmi. Barierą są obawy...

Jak jednak zwraca uwagę Tomasz Starzyk, rzecznik DnB, co prawda pod względem udziału kobiet we władzach polskie firmy dobrze wypadają na tle krajów rozwiniętych, to niepokoić może niewielki postęp. W porównaniu z 2018 r. odsetek pań na kluczowych stanowiskach wzrósł zaledwie o 0,5 pkt proc. – Mimo stałej obecności zagadnienia równości płci w agendzie działów HR, deklaracje w tym zakresie rozmijają się z rzeczywistymi działaniami. Im wyżej, tym tafla szklanego sufitu staje się grubsza – ocenia Wioletta Marciniak-Mierzwa, starsza menedżerka w dziale doradztwa personalnegona tle E w EY Polska.

Jak wynika z analizy DnB, udział pań we władzach jest największy w rozdrobnionych branżach usługowych, gdzie zarobki są niższe, dominującą część pracowników stanowią kobiety. Najwięcej firm z „kobiecymi” zarządami (ponad 50 proc.) jest w usługach konsumenckich, m.in. fryzjerskich i kosmetycznych, w gastronomii i w usługach zdrowotnych.

Mniejszy jest wpływ kobiet na zarządzanie biznesem w kluczowych sektorach reprezentowanych często przez duże spółki giełdowe. Choć wiele z nich zapewnia o strategicznym podejściu do ESG, tam też nie widać specjalnego postępu w różnorodności zarządów, jak pokazuje analiza 140 firm tworzących główne indeksy GPW, przeprowadzona przez 30 proc. Club Poland, oddział globalnej inicjatywy, której celem jest co najmniej 30-proc. udział kobiet we władzach firm.

Biznesowe korzyści

Chociaż na koniec 2022 r. łączny odsetek pań w zarządach i radach nadzorczych 140 spółek zwiększył się do 17,2 proc. (z 15,5 proc. w 2020 r.), to w przypadku zarządów nie tylko nie wzrósł, ale spadł do 12,2 (o 0,4 pkt proc.). Skurczył się też, i to dwukrotnie, udział spółek z kobietami-prezeskami. Pod koniec zeszłego roku panie zarządzały tylko trzema ze 140 firm, podczas gdy przed dwoma laty – sześcioma.

Jak tymczasem zwraca uwagę Milena Olszewska-Miszuris, współprzewodnicząca 30% Club Poland i prezeska WM Advisory, wiele międzynarodowych i krajowych publikacji wskazuje na korzyści z różnorodności we władzach spółek. – Choć różnią się one badanym okresem i zastosowanym podejściem, pokazują, że spółki, w których władzach było więcej kobiet, charakteryzowały się m.in. wyższą rentownością, mniejszym ryzykiem czy korzystniejszymi wskaźnikami giełdowymi. To czysto biznesowe zalety różnorodności, wobec których nikt nie powinien pozostać obojętny – podkreśla Olszewska-Miszuris.