List otwarty w sprawie nowelizacji ustawy o IPN

Publikacja: 22.03.2010 19:45

Instytut Pamięci Narodowej, którego głównym celem stało się badanie najnowszej historii Polski, w tym zwłaszcza zbrodni nazistowskich i komunistycznych na narodzie polskim, został utworzony dopiero po 10 latach od odrodzenia się niepodległej Rzeczypospolitej. Struktury Instytutu, jego rady naukowe i zasady powoływania kierownictwa zostały tak skonstruowane, żeby instytucja ta była niezależna od doraźnych interesów różnych sił politycznych. Zaowocowało to m.in. szerokimi i obiektywnymi badaniami najnowszej historii Polski, szczególnie życia politycznego, społecznego i gospodarczego z okresu rządów komunistycznych, a opublikowane dotąd materiały, dokumenty i opracowania stały się ważną przesłanką dla możliwości moralnego osądu osób życia publicznego niezależnie od umiejscowienia na scenie politycznej tamtego i obecnego czasu. Rezultaty tych badań musiały doprowadzić do ujawnienia niewygodnych i nagannych moralnie zachowań i postaw także ludzi związanych z opozycją antykomunistyczną, osób, które nierzadko były kreowane na autorytety moralne. Tego rodzaju działania stanowią ważny element oczyszczania życia publicznego i uczciwego rozliczania z przeszłością.

Uczciwe, w duchu prawdy, zmierzenie się z tą trudną przeszłością jest fundamentem moralnego ładu społecznego i warunkiem autentycznej demokracji. Część elit z lęku przed konsekwentnym ujawnianiem prawdy lub dla doraźnych celów politycznych rozpętała nagonkę na Instytut Pamięci Narodowej, dążąc do jego likwidacji lub ograniczenia jego działalności czy wprost do przejęcia politycznej kontroli nad jego funkcjonowaniem i celami badawczymi.

Takie są - naszym zdaniem - przesłanki uchwalonej przez Sejm RP nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej. Wejście w życie nowelizacji tej ustawy będzie oznaczało, że Polska jako jedyny kraj byłego bloku komunistycznego pozbawi się możliwości uczciwego rozrachunku z przeszłością i budowania swoich elit politycznych wolnych od ludzi, którzy splamili się niegodną współpracą z służbami bezpieczeństwa totalitarnego państwa.

Szczególny niepokój w znowelizowanej ustawie budzą:

1.Zmiana zasad wyboru prezesa IPN-u, zwykłą większością głosów przez Sejm, co sprawi, że podstawowym kryterium doboru prezesa będzie jego spolegliwość wobec większości sejmowej. Dotychczasowy sposób powoływania prezesa przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej większością 3/5 głosów za zgodą Senatu zmuszał do wypracowania konsensusu głównych sił politycznych i uniezależniał prezesa i działania Instytutu od bieżących interesów politycznych.

2. Szczególne oburzenie budzi pominięcie oczywistego wymogu pozytywnego przejścia lustracji członków kolegium elektorów i kandydatów do Rady IPN-u, co jest sprzeczne z formułowanym wymogiem spełniania przez nich wysokich walorów moralnych.

3. Największe oburzenie budzi fakt umożliwienia dostępu oficerom i innym pracownikom organów bezpieczeństwa PRL nie tylko do akt ich dotyczących, ale i przez nich wytworzonych w ramach czynności związanych z ich „pracą lub służbą w organach bezpieczeństwa”. To rozwiązanie prawne otwiera szerokie pole do szantażu. Obecna ustawa słusznie to wyklucza. Nie chodzi tu już tylko o „sprawiedliwość dziejową”, ale o fakt, że oficerowie SB uzyskają możliwość sprawdzenia, jakie materiały się zachowały. Dzięki temu wielu z nich uzyska możliwość szantażowania swoich dawnych informatorów. Nie wiadomo też, dlaczego pracownicy IPN mieliby poświęcać swój czas, a tym samym też pieniądze podatnika na kwerendy dla ludzi, którzy służyli totalitaryzmowi.

4. Kuriozalna jest zasada udostępniania oryginałów dokumentów. W dotychczas obowiązującej ustawie mowa jest o kopiach dokumentów, co jest o wiele bardziej rozsądne. Akta IPN wzbudzają wielkie emocje i wiele osób, w tym też niektórzy dawni opozycjoniści, publicznie domagało się zniszczenia, ewentualnie „zabetonowania” (!) akt IPN. Z całą pewnością wiele osób będzie demonstracyjnie niszczyło oryginały dokumentów, bez względu na konsekwencje.

5. Wywołuje zdziwienie usunięcie z obecnej ustawy bardzo ważnego celu badawczego: „opracowania działalności organów bezpieczeństwa państwa” (art. 23 w ust.2 pkt 6).

6.Nie można zaakceptować niepodlegania rygorom ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej pracowników takich instytucji jak: cenzura, Urząd ds. Wyznań oraz osób służących w obcych służbach cywilnych i wojskowych (art. 5 ust. 1 pkt 13 i 14 oraz ust. 2).

Z wielkim żalem przyjmujemy, że tak wielu posłów Platformy Obywatelskiej, wywodzących się z ruchu „Solidarność” i opozycji demokratycznej zagłosowało za takimi zmianami w Instytucie Pamięci Narodowej. Zwracamy się z apelem i serdeczną prośbą do ich Kolegów Senatorów, by w „izbie refleksji” odrzucili tę szkodliwą nowelizację. Ideały prawdy i uczciwości w życiu publicznym, które kierowały naszymi działaniami w tamtym czasie, obowiązują także dzisiaj.

Jeśli mimo wszystko parlament uchwali tę nowelizację, zwracamy się do Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Profesora Lecha Kaczyńskiego o jej zawetowanie.

prof. dr hab. Stanisław Alexandrowicz UMK

Krystyna Andrzejewska UAM

prof. dr hab. Marek Andrzejewski Uniwer. Szcz.

dr Róża Antkowiak UAM

prof. dr hab. Wiesław Antkowiak UAM

doc. dr Olgierd Baehr

Mgr inż. Józef Bancewicz Politechnika Poznańska

dr Lidia Banowska UAM

Artur Bazak - redaktor "Teologii Politycznej"

Mgr inż. Krzysztof Bąk

dr Maria Bąk UAM

prof. dr hab. Czesław Błaszak UAM

prof. dr hab. Jacek Błażewicz Politechnika Poznańska

prof. dr hab. Krystyna Boczoń UMed Poznań

prof. dr hab. Władysław Boczoń UAM

dr Mirosław Boruta UP Kraków

prof. dr hab. Sławomir Bralewski Uniwer. Łódzki

prof. dr hab. Piotr Briks Uniwer. Szcz.

dr Szczepan Cofta UMed. Poznań

dr Elżbieta Czarniewska UAM

prof. dr hab. Janusz Czebreszuk UAM

mgr Zbigniew Czerwiński Poznań

prof. dr hab. Jacek Dabert UAM

prof. dr hab. Małgorzata Dąbrowska Uniwer. Łódzki

prof. dr hab. Urszula Dąmbska-Prokop UJ

Artur Dmochowski, twórca TVP Historia

prof. dr hab. Kazimierz Dopierała UAM

mgr Dawid Dudek UAM (doktorant)

mgr Lidia Dudziak Poznań

prof. dr hab. Edward Dutkiewicz UAM

prof. dr hab. Maria Dutkiewicz UAM

mgr Katarzyna Dybciak filolog Warszawa

prof. dr hab. Krzysztof Dybciak UKSW Warszawa

prof. dr hab. Maria Dzielska UJ

dr Tadeusz Dziuba Poznań

prof. dr hab. Wojciech Fałkowski Uniwer. Warszawski

prof. dr hab. Jerzy Fedorowski UAM

prof. dr hab. Antoni Florkiewicz Politechnika Poznańska Poznań

prof. dr hab. Tomasz Gąsowski UJ

prof. dr hab. Henryk Gertig Komitet Nauki o Żywieniu PAN

dr Teresa Gertig Poznań

inż. Jerzy Grabus

Krystyna Grabus

prof. dr hab. Maria Grynia Uniwer. Przyrodniczy Poznań

prof. dr hab. Halina Grzmil-Tylutki UJ

dr Jolanta Hajdasz Wyż. Szkoła Umiej. Społ. Poznań

mgr Hanna Hendrysiak Warszawa

mgr Witold Hendrysiak Warszawa

prof. dr hab. Zofia Hryniewiecka-Szyfter UAM

prof. dr hab. Zbigniew Jacyna-Onyszkiwicz UAM

dr hab. Jarosław Jagieła Akademia im. Jana Długosza Częstochowa

mgr Urszula Jagieła psycholog Częstochowa

prof. dr hab. Dobrochna Jankowska UAM

prof. dr hab. Artur Jarmołowicz UAM

mgr inż. Jolanta Jasińska Poznań

prof. dr hab. Tomasz Jasiński UAM

dr Józef Kapusta Instytut Biotechnologii i Antybiotyków Warszawa

mgr Alicja Kasprzyk Poznań

dr Anna Kasprzyk Poznań

dr Henryk Kasprzyk Poznań

mgr Joanna Kasprzyk Poznań

prof. dr hab. Zdzisław Kołaczkowski AWF Poznań

prof. dr hab. Maria Korytowska UJ

prof. dr hab. Edmund Kozal Uniwer. Przyrod. Poznań

prof. dr hab. Henryka Kramarz Uniwersytet Pedagogiczny Kraków

dr Henryk Krzyżanowski UAM

dr Dariusz Kucharski UAM – Stowarzyszenie Warsztaty Idei

dr Agnieszka Kurnik WSFP Kraków

dr Krystyna Laskowicz Poznań

mgr Maria Lewandowska Poznań

prof. dr hab. Ignacy Lewandowski UAM

Bernard Ładysz

prof. dr hab. Leokadia Ładysz

prof. dr hab. Jerzy Marcinek Uniwersytet Przyrodniczy Poznań

dr Piotr Meteniowski UAM

dr Bożena Mikołajczak UAM

prof. dr hab. Stanisław Mikołajczak UAM

prof. dr hab. Krzysztof Moliński University of Life Sciences Poznań

prof. dr hab. Grzegorz Musiał UAM

prof. dr hab. Elżbieta Nowicka UAM

prof. dr hab. Radosław Okulicz-Kozaryn UAM

prof. dr hab. Mirosława Ołdakowska-Kuflowa KUL

Władysław Opiat Poznań

prof. dr hab. Jan Paradysz Uniwersytet Ekonomiczny Poznań

prof. dr hab. Stanislaw Paszkowski Uniwersytet Przyrodniczy Poznań

dr inż. Andrzej Pawuła Poznań

mgr inż. Andrzej Pieńkowski

mgr inż. Maria Pieńkowska

dr Ryszard Piotrowicz UAM

prof. dr hab. Jan Prokop czł. koresp. PAU

dr hab. Jan Prostko-Prostyński UAM

Maria Przybylska UAM

prof. dr hab. Andrzej Przyłębski UAM

dr Wiesław Ratajczak UAM

prof. dr hab. Tadeusz Rorat Instytut Genetyki Roślin PAN

dr Lech Różański Poznań

mgr Łukasz Różycki UAM (doktorant)

prof dr hab. Wojciech Rypniewski PAN Poznań

prof. dr hab. Jan Sadowski UAM

dr hab. Maciej Salamon UJ

prof. dr hab. Jan Skuratowicz UAM

prof. dr hab. Piotr Stalmaszczyk Uniwer. Łódzki

prof. dr hab. Anna Stankowska UAM

prof. dr hab. Wojciech Stankowski UAM

prof. dr hab. Kazimierz Stępczak UAM

prof. dr hab. Eugeniusz Szcześniak UAM

prof. dr hab. Marzena Szmyt Instytut Wschodni UAM

Maciej Szulc Poznań

prof. dr hab. Roman Szulc UMed. Poznań

prof. dr hab. Zofia Szweykowska-Kulińska UAM

prof. dr hab. Henryk Szydłowski UAM

Karol Szyguła Poznań

prof. dr hab. Kazimierz Świrydowicz UAM

mgr Teresa Świrydowicz

dr Radosław Tarasewicz UAM

dr Jerzy Targalski historyk

prof. dr Ewa Thompson University Rice Houston

prof. dr hab. Kazimierz Tobolski UAM

prof. dr hab. Lech Torliński Uniwersytet Medyczny Poznań

dr Witold Tyborowski UAM

prof. dr hab. Andrzej Urbaniak Politechnika Poznańska

prof. dr hab. Maciej Urbanowski UJ

prof. dr. Ryszard Vorbrich UAM

prof. dr hab. Andrzej Waśko UJ

prof. dr hab. Elżbieta Wesołowska UAM

prof. dr hab. Jerzy Wojewoda Politechnika Łódzka

prof. dr hab. Zygmunt Zagórski UAM

mgr Maria Zawadzka Poznań

prof. dr hab. Stefan Zawadzki UAM

mgr Dorota Zdziebkowska Poznań

mgr inż. Tomasz Zdziebkowski

prof. dr hab. Zofia Zielińska Uniwer. Warszawski

prof. dr hab. Maria Ziółek UAM

dr Andrzej Żak Poznań

prof. dr hab. Tadeusz J. Żuchowski UAM

dr Przemysław Żurawski vel Grajewski Uniwersytet Łódzki

prof. dr hab. Radosław Żurawski vel Grajewski Uniwersytet Łódzki

Instytut Pamięci Narodowej, którego głównym celem stało się badanie najnowszej historii Polski, w tym zwłaszcza zbrodni nazistowskich i komunistycznych na narodzie polskim, został utworzony dopiero po 10 latach od odrodzenia się niepodległej Rzeczypospolitej. Struktury Instytutu, jego rady naukowe i zasady powoływania kierownictwa zostały tak skonstruowane, żeby instytucja ta była niezależna od doraźnych interesów różnych sił politycznych. Zaowocowało to m.in. szerokimi i obiektywnymi badaniami najnowszej historii Polski, szczególnie życia politycznego, społecznego i gospodarczego z okresu rządów komunistycznych, a opublikowane dotąd materiały, dokumenty i opracowania stały się ważną przesłanką dla możliwości moralnego osądu osób życia publicznego niezależnie od umiejscowienia na scenie politycznej tamtego i obecnego czasu. Rezultaty tych badań musiały doprowadzić do ujawnienia niewygodnych i nagannych moralnie zachowań i postaw także ludzi związanych z opozycją antykomunistyczną, osób, które nierzadko były kreowane na autorytety moralne. Tego rodzaju działania stanowią ważny element oczyszczania życia publicznego i uczciwego rozliczania z przeszłością.

Pozostało 89% artykułu
Publicystyka
Marek Migalski: Prawa mężczyzn zaważą na kampanii prezydenckiej?
Publicystyka
Zuzanna Dąbrowska: Szary koń poszukiwany w kampanii prezydenckiej
Publicystyka
Marek Kutarba: Jak Polska chce patrolować Bałtyk bez patrolowców?
Publicystyka
Jacek Nizinkiewicz: Rafał Trzaskowski musi przestać być warszawski, żeby wygrać wybory
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Publicystyka
Rusłan Szoszyn: Gruzja w ślepym zaułku. Dlaczego nie mogło być inaczej?
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką