Jan Kosch: „Jądro ciemności” na Zachodzie i broń jądrowa na Wschodzie

Kluczem do zrozumienia praworządności w Unii Europejskiej nie są niemieccy teoretycy prawa, jak Hans Kelsen, ani amerykańscy, jak Ronald Dworkin czy John Rawls, ani nawet tylu innych teoretyków, których doktryny studiują polscy profesorowie, korzystając ze stypendiów w Heidelbergu lub gdzie indziej w Niemczech. Także nie starożytni, jak Sokrates, Demokryt, Platon, Arystoteles, Pyrron, Epikur, stoicy, Cyceron czy późniejsi: św. Augustyn, św. Tomasz, Hobbes , Machiavelli, Grocjusz, Rousseau. Także nie nowożytni, jak Immanuel Kant, Rudolf Stammler, Gustaw Radbruch, Giorgio Del Vecchio i wielu innych, a ostatnio John Finnis. Prędzej już wykładowca wydziału prawa na uniwersytecie petersburskim prof. Leon Petrażycki, twórca psychologicznej teorii prawa. Ale tak naprawdę to wizyta króla Belgii Filipa I w czerwcu 2022 r. w Kongu uświadomiła mi, że kluczem jest „Jądro ciemności”. Powieść tworzącego po angielsku polskiego pisarza Józefa Korzeniewskiego – Josepha Conrada, który w tej właśnie książce opisuje swoje spostrzeżenia z Konga. Bo skoro Kongo jako kolonia Belgii istniało do 1960 roku, to musiało być jakieś prawo, które regulowało relacje między metropolią a kolonia.

Na pewno to prawo było przedmiotem wykładów na uczelniach belgijskich. Wystarczy więc sięgnąć po skrypty z tych wykładów albo po jurysprudencję wydawaną w okresie kolonialnym przez sądy w Kongu i sądy odwoławcze w Brukseli, aby znaleźć źródła mentalności prawników europejskich, która pozostaje w tak rażącej sprzeczności z mentalnością prawników polskich. Przynajmniej tych, którzy nie podlegali indoktrynacji uniwersytetów europejskich, a zaliczam do nich większość polskich profesorów korzystających ze stypendiów w Niemczech.

***

Joseph Conrad w 1914 roku był w Polsce i spędzał wakacje ze swoją żoną Bessie oraz z synem Borysem w witkiewiczowskiej willi Konstantynówka w Zakopanem i to razem z moją babką, która tam była ze swoją córką Jadwiga oraz z mężem Teodorem. Zakopane znajdowało się wówczas na terenie Austrii i gdy Anglia wypowiedziała wojnę Austrii, Conrad stał się w Austrii persona non grata. Mój dziadek, który był adwokatem, pomógł mu wydostać się z terytorium Austrii, ułożył tez znany memoriał w sprawie polskiej, który Conrad zabrał ze sobą do Londynu. Pisarzowi w Krakowie towarzyszył Józef Retinger, syn adwokata Józefa Hieronima Retingera, u którego mój dziadek przez jakiś czas pracował. Józef Retinger syn był nazywany szarą eminencją, a to dlatego, że był najbliższa osobą Churchilla spośród Polaków. On też był inicjatorem Grupy Bilderberg. Adwokat Józef Retinger reprezentował między innymi Władysława Zamoyskiego w procesie przeciwko Habsburgom (Cesarstwo Austrii) o Morskie Oko i znaczną część Tatr. Mój dziadek kończył ten proces w Grazu. Józef Retinger powinien być zaliczony do ojców Europy.

***

Król Filip I powiedział że ubolewa, iż Kongijczycy doznali tyle cierpień od Belgii, ale nie wymienił nawet króla Leopolda II, którego pomniki nie tak dawno były oblewane farbą. Królestwo Belgii skłócało ze sobą rdzennych mieszkańców. W 1994 roku Jean Vanier mówił do mnie, że trzeba coś zrobić z morderstwami Tutsi i Hutu w Rwandzie. Czułem się wówczas całkowicie niekompetentny i bezsilny.

Delegatem Rady Europy w Rwandzie był wówczas znany postkomunista Tadeusz Iwiński, który zasłynął z klepnięcia z satysfakcją swojej koleżanki w pupę. Nie sądzę jednak, aby odegrał istotna rolę z racji swojej wizyty w Rwandzie.

Moja siostra Anna Rosset jako lekarz jeździła i służyła pomocą lekarską pro bono wielokrotnie do Burkina Faso.

***

Wyrazy ubolewania wyrażone przez króla Filipa I w stosunku do mieszkańców Konga, są ważne, ale to nie to samo, co słowo przepraszam. To również nie to samo, co zawierał list biskupów polski do biskupów niemieckich z 1965 roku, pisany przed tysiącleciem chrztu Polski (inicjatywa biskupa Bolesława Kominka). Był to słynny list pod hasłem „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, który spotkał się z krytyką i oburzeniem także znacznej części środowisk katolickich. Jak wiadomo, orędziu „wybaczamy i prosimy o wybaczenie” przypisuje się późniejsze poparcie na konklawe w dniu 16 październik 1978 roku dla wyboru Jana Pawła II na papieża.

W pewnym momencie zrobiła się moda na przepraszanie. Gdy podczas pobytu w Izraelu prezydent Lech Wałęsa powiedział, że przeprasza Żydów, a potem powtarzał to prezydent Kwaśniewski, to mój klient, Żyd z Krakowa, zadzwonił do mnie z Londynu i powiedział: nie rozumiem, za co ci Polacy przepraszają Żydów.

Miałem we Francji jednego klienta, dr. Henrie Zylberberga, który wraz z rodziną miał tytuł prawny do kamienicy przy ul. Starowiślnej w Krakowie. Jego żona przez kilka lat telefonowała do mnie co dwa tygodnie i po francusku opowiadała mi, jaki okropny antysemityzm panuje we Francji i że ona chyba się przeniesie do Polski albo do Izraela. Z tym naszym antysemityzmem najwyraźniej przyprawiano nam gombrowiczowską gębę.

***

Ponieważ chcę rozgryźć problem praworządności europejskiej i mentalności prawników europejskich, wystąpię o kilka zbiorów orzeczeń, tak sądów cywilnych jak i karnych z Konga oraz oczywiście wyroków instancji odwoławczych w Brukseli. Na razie wiem tylko, że orzeczenia karne skazywały m.in. na amputacje kończyn. Widać to bowiem na zdjęciach ludzi po tych wyrokach, zapadłych w XX wieku.

Hiszpania, Francja, Portugalia i Niemcy także miały swoje kolonie w Afryce. Jak na tym tle wygląda Polska? W 1929 roku Polska zawarła z Portugalia umowę spółki do spraw handlu z portugalskimi koloniami. Ta umowa została w 1930 roku przez Portugalię zawieszona. W 1934 roku Polacy zamierzali zakupić kilkadziesiąt hektarów ziemi w Liberii, plany te zostały zatrzymane przez Ligę Narodów z obawy, że Polacy podbiją cały ten kraj. W Brazylii Polska kupiła kilkaset hektarów ziemi, lecz również rząd Brazylii wstrzymał dalsze działania w tym kierunku z obawy przed ekspansją Polaków. W 1936 roku inżynier Emil Surycz zakupił kilkadziesiąt hektarów gruntu w Mozambiku, ale te starania polskich władz by stworzyć spółkę eksploatującą surowce, przerywa II wojna światowa. Wcześniej, w 1937 roku, Francja proponuje Polsce zakup Madagaskaru. Na Madagaskar wyrusza wyprawa pod dowództwem Mariusza Zaruskiego, ale do transakcji nie dochodzi z uwagi na wybuch wojny.

Jest więc oczywiste, że Polska nigdy nie była kolonizatorem i w polskich prawnikach nie wykształciła się mentalność prawników metropolii kolonizacyjnych, jak w większości prawników europejskich, nie wyłączając Rosji, gdzie prawo – przynajmniej w okresie ZSRR – definiowano jako narządzie do sprawowania władzy przez siłę przewodnią narodu. W trakcie 123 lat rozbiorów teren Polski był zajęty przez mocarstwa: Niemcy, Rosję i Austrię. Istniało więc na polskich ziemiach wiele porządków prawnych: BGB, ABGB, Zwód Zakonow, kodeks cywilny Napoleona. W okresie międzywojennym pomogła to rozwikłać tak zwaną norma jurysdykcyjna będąca zalążkiem prawa międzynarodowego prywatnego, którego kurs odbyłem w 1974 roku w Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze i w tej też dziedzinie pisałem pracę magisterską pod tytułem „Międzynarodowe osoby prawne”.

Uważam, że całe rzesze prawników europejskich są dotknięte syndromem „Jądra ciemności” i właśnie to staje się źródłem konfliktu pomiędzy Polską a Europą, pomiędzy instytucjami polskimi a Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską i Trybunałem Sprawiedliwości UE.

Polecam przy okazji prawnikom europejskim „Sonety krymskie” naszego narodowego wieszcza Adama Mickiewicza. Albo też jego sonet z III części „Dziadów” – „Do przyjaciół Moskali”.

Jan Kosch, 11 czerwca 2022 r.

***

Skonsultowałem się co do pojęcia „jądra” z jednym z najwybitniejszych polskich fizyków prof. Michałem Praszałowiczem. On mi wyjaśnił, że jest ono ciemne, czyli czarne. Wyjaśnił również, „że aby w ogóle zobaczyć jądro, trzeba się posłużyć falą o długości mniejszej niż promień jądra, to jest 100 mln razy mniej niż najkrótsza fala widma widzialnego, czyli fioletu”. Napisał mi też: „Jasiu, Conrad pisał po angielsku. Tytuł jego powieści brzmi »Heart of Darkness« (dosł. »Serce ciemności«)”. W ten sposób zawstydziłem się swoją nieznajomością fizyki, jak i języka angielskiego. I zaciekawiony jego kompetencją obejrzałem jego występ na portalu YouTube pt. „Kręte drogi nauki :od Marii Skłodowskiej-Curie do Petera Higsa”.

Na szczęście nie zwracałam się do młodszego od Michała Praszałowicza znakomitego fizyka prof. Karola Życzkowskiego. Nie zwróciłem się też do mojego ojca chrzestnego Kazimierza Piotra Zaleskiego, który nie tylko był fizykiem, ale też i budował elektrownie jądrowe we Francji i USA, a potem został prezesem Biblioteki Polskiej w Paryżu. Przesłuchujący go oficerowie NKWD ze zdumieniem odkryli jego niezwykłe uzdolnienia jak na szesnastoletniego chłopca. Jednak w chwili aresztowania i przesłuchania nie zgodził się on na propozycję odbycia szkolenia w Kujbyszewie.

Nie ukrywam, że Kazimierz Piotr Zaleski bardzo mi imponuje. Troczę mniej mi zaimponował jeden wybitny polski fizyk Jerzy Rayski, z którym wygrałem zawody narciarskie organizowane przez Akademicki Klub Narciarski na Kasprowym Wierchu. Wówczas zająłem pierwsze miejsce w kombinacji alpejskiej. Młodszy fizyk dr Jacek Wrzesiński zaproponował mi wówczas zmianę reguł gry, tak aby wygrał profesor Rayski. Teraz bardzo żałuję, że ambicja nie pozwoliła mi przystać na jego propozycję. Po zawodach byłem zachwycony, gdy spotkał się z nami Stanisław Marusarz i opowiadał nam o swoich skokach narciarskich, a także o skoku i ucieczce z aresztu na Montelupich i powrocie do Krakowa w trakcie niemieckiej okupacji. Stanisław Marusarz nie opowiedział nam wtedy, jak przeprowadzał przez zieloną granicą znaną agentkę Christine Skarbek-Granville, w której kochało się wielu mężczyzn, w tym mój wuj Julek Slaski.

***

Putin najeżdżając Ukrainę, najwyraźniej chciał dokonać daleko idącej korekty granic. Korekty, która dotyczyłaby nie tylko Ukrainy, ale i Polski, skoro chciałby wrócić do sytuacji sprzed 1997 roku. To z kolei dotyczyłoby korekty granic NATO.

W wymiarze historycznym następuje korekta nie tyle tekstów, co sytuacji politycznej. Po wyprawie Napoleona na Moskwę, na Kongresie wiedeńskim (1814-1815) w Europie doszło do ogromnej korekty stosunków międzynarodowych i do zawarcia tzw. Świętego przymierza. Po I wojnie światowej na Kongresie wersalskim doszło do korekty stosunków międzynarodowych i wtedy wyłoniło się państwo polskie po 123 latach niewoli.

Po II wojnie światowej doszło do ponownego uregulowania stosunków, w wyniku czego powstała Europejska Wspólnota, Europejska Wspólnota Węgla i Stali oraz Euratom. Inną sprawą jest ukształtowanie się ZSRR oraz krajów satelickich.

***

Element wspólnotowy stale usiłuje się powiększyć, zgodnie z doktryną Karla Poppera wyrażoną w pracy „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie” propagowaną przez George’a Sorosa poprzez liczne fundacje, w tym fundację Open Society. Prowadzi to do Traktatu z Maastricht i wprowadzenia Unii Europejskiej. Traktat ten, podpisany 7 lutego 1992 roku, wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. Najtrafniej kulisy ostatnich lat w Unii Europejskiej opisuje i dokumentuje Philippe de Villiers w pracy „J'ai tiré sur le fil du mensonge et tout est venu”, opublikowanej wraz z bogatą dokumentacją w 2019 roku przez wydawnictwo Fayard, a obecnie także po polsku przez wydawnictwo DeReggio pod tytułem „Kiedy opadły maski”.

Z kolei proces przemian cywilizacji, a właściwie doktrynę ich przemian opracował brytyjski historyk Arnold Toynbee. Bardzo znany polskim historiozofem był też profesor Feliks Koneczny, którego przez długie lata nie chciano w Polsce wydawać.

***

Zimą, zwłaszcza w czasie zimy stulecia, ojciec zabierał mnie na narty pod Kopiec Kościuszki. Szliśmy ulicą św. Bronisławy, przy której w tym samym domu co Feliks Koneczny po jego śmierci zamieszkał inny historyk, mój wuj prof. Jerzy Wiśniewski. Jerzy Wiśniewski był bardzo przenikliwym naukowcem. Byłem u niego w czasie, gdy konklawe ogłosiło Jana Pawła I papieżem. Wówczas to powiedział mi, że gdyby Jan Paweł I zmarł, to kolejne konklawe wybierze papieżem Karola Wojtyłę.

Jego syn, Wojciech Wiśniewski, został w stanie wojennym aresztowany i skazany. Potem, w dniu 21 grudnia 2009 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Order wręczał mu sekretarz stanu Andrzej Duda.

***

Według Karla Poppera i tak samo w koncepcji Sorosa Unia Europejska nie ma granic, a więc może być od Lizbony do Władywostoku. Koncepcja Europy bez granic jest dziś lansowana przez byłego przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuya, który tak się przejął ideą rozszerzenia Unii, że nadal w prasie lansuje projekt Unii od Lizbony do Władywostoku. Ten sam projekt, tylko pod nazwą Euroazji, lansuje Dmitrij Miedwiediew. Za szeroką współpracą z Rosją też jest, a w każdym razie był, niemiecki biznes.

Niektórzy parlamentarzyści europejscy, jak chociażby Janina Ochojska, Róża Thun czy Robert Biedroń, też są za Europą bez granic. Dlatego niektórzy z nich tak zajadle atakują państwo polskie za budowanie muru na granicy Unii Europejskiej, na styku Polski i Białorusi. Jest rzeczą oczywistą, że to właśnie wpływ ideologii Poppera oraz opartej na niej działalności George’a Sorosa. Uważam więc, że miał rację Ludwig Wittgenstein wtedy, gdy w Cambridge w trakcie dyskusji filozoficznej, w której uczestniczył także Bertrand Russell, machał pogrzebaczem przed nosem Poppera („Pogrzebacz Wittgensteina” David Edmonds, John Eidinow, wyd. Muza).

***

Czy obecnie korekta, do której dąży Rosja, zakończy się wielką konferencją, jak w Wiedniu lub Wersalu? Czy też nastąpią tylko regulacje cząstkowe? Należy o tym myśleć i na to się przygotowywać, aby nie być potem zaskoczonym.

Czy Unia Europejska przetrwa obecny wstrząs? Czy też będzie uczestniczyć w regulacji stosunków po wygaśnięciu konfliktu (wygraniu przez Ukrainę) jedynie w formie szczątkowej?

Państwo polskie musi być przygotowane na duże zmiany, w tym także koncepcyjnie. Należy zwrócić uwagę na futurologa politycznego George’a Friedmana, który uważa, że Polska znajdzie się w centrum tych rozstrzygnięć. Nie mniejsze znaczenie będą mieć polscy pracownicy i kierownicy centrów strategicznych, których znaczna część wykształciła się za granicą.

Nasz wkład w rozwiązywanie problemu Ukrainy jest znaczący. Dostrzegają to Stany Zjednoczone i dostrzeże także Unia Europejska. Mniejsze znaczenie będą mieć rozgrywki polityczne wewnątrz kraju, choć i tak należy się ich wystrzegać.

***

Jak wiemy, pierwszym przewodniczącym Komisji Europejskiej został Walter Hallstein, Niemiec i oficer SS z czasów okupacji. W obecnej sytuacji rodzi się pytanie, czy Ursula von der Leyen, też Niemka, będzie ostatnią przewodniczącą Komisji Europejskiej, skoro tak chce oszczędzać na funduszach, które są potrzebne wobec ogarniającej Europę wojny. A jedyną rzeczą, jaka interesuje Komisję Europejską, jest praworządność rozumiana w optyce niemieckiego teoretyka prawa Hansa Kelsena i Karla Poppera, a nie chociażby Leona Petrażyckiego czy też teoretyków amerykańskich – Ronalda Dworkina lub Johna Rawlsa.