Środki społecznego zamętu. Czy czeka nas zmierzch dziennikarstwa?

Do swoistego rachunku sumienia miesięcznik "Wieź" zaprosił przedstawicieli polskich mediów. Piszą m.in.: Jerzy Baczyński, ks. Marek Gancarczyk, Igor Janke, Magdalena Jethon, Jarosław Kurski, Tomasz Lis, Wojciech Maziarski, Cezary Michalski, Ewa Milewicz, Bronisław Wildstein i Jacek Żakowski. Na łamach portalu Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Marek Palczewski dokonuje analizy tych wypowiedzi.

Jerzy Baczyński (red. nacz. tygodnika „Polityka”)

za najcięższą medialna chorobę uważa tabloidyzację – skrócenie i spłycenie przekazu, podporządkowanie go logice emocji, selekcję informacji nie według ważności a atrakcyjności. Media stały się dostarczycielem rozrywki a nie środkiem społecznej komunikacji. Druga choroba to „pisizacja mediów” (określenie wprowadzone przez J.B.), czyli wniesienie do mediów przez PiS retoryki i temperatury wojny domowej. Wojna polityczna przeniosła się do mediów i rozlała na środowisko dziennikarskie, a to dokonuje osobistych porachunków.

Magdalena Bajer (była przew. Rady Etyki Mediów)

próbuje odpowiedzieć na pytanie „Komu służą media?”. Początek naszego tysiąclecia zaowocował zamętem informacyjnym, odejściem od rygoru selekcji, skupianiem się na drastycznych obrazach, czego kulminacją były relacje o awanturach pod krzyżem na Krakowskim Przedmieściu. Nastąpiła też degradacja publicystyki, szczególnie w mediach elektronicznych. Programy publicystyczne w telewizji to prawie bez wyjątku potyczki słowne i plotki z obrzeży życia politycznego. Tymczasem media powinny pomagać w budowaniu obrazu państwa jako dobra wspólnego, a zarazem integralnej części europejskiego obszaru tradycji kulturowej i duchowej. Media tego zadania nie spełniają.

Paweł Fąfara (red. nacz. projektu „Polska”)

robi rachunek sumienia i bije się także we własne (środowiskowe) piersi. Jego zdaniem zbyt łatwo poddajemy się przekonaniu, że nie ma już miejsca w przestrzeni medialnej na dziennikarstwo nieupolitycznione. Po drugie, zbyt łatwo pogodziliśmy się ze śmiercią dziennikarstwa śledczego, i po trzecie: społeczeństwo potrzebuje dobrych, jakościowych mediów, a śmierć prasy oznacza zagrożenie dla demokracji.

Ks. Marek Gancarczyk (red. nacz. „Gościa Niedzielnego”)

wymienia grzechy najcięższe naszych mediów: przekonanie, że każdy pogląd jest tyle samo wart; zamiast informować i objaśniać media zbawiają odbiorców; każda bzdura jest przyjmowana bez żadnych konsekwencji; media uwielbiają przekraczać granice, a przecież nie o wszystkim warto mówić czy pisać. I na koniec: brakuje równowagi w przedstawianiu sceny politycznej – jednym wolno prawie wszystko, inny prawie nic.

Igor Janke (szef serwisu blogowego Salon24.pl)

opisuje zmieniające się standardy polskiego dziennikarstwa po roku 2000; dziennikarstwo śledcze zaczęło opierać się głównie na kwitach, publicystyka telewizyjna niemal wyłącznie nakręca się wskaźnikiem oglądalności i opisuje walki politycznych kogutów, dziennikarze coraz częściej wchodzą w rolę polityków. Coraz częstsze staje się też bezrefleksyjne i stadne myślenie. Janke konkluduje: dziennikarstwo to dziś zawód coraz bardziej służący rozrywce niż tłumaczeniu odbiorcom świata. Tradycyjne dziennikarstwo chyli się ku upadkowi.

Grzegorz Jankowski (wydawca „Faktu”)

uważa, że największym błędem i grzechem zaniechania środowiska dziennikarskiego jest to, że w ciągu 20 lat nie potrafiło stworzyć organizacji, która mogłaby zadbać o ich interesy. Z drugiej strony dorobiło się ono kuriozum w postaci Rady Etyki Mediów. W kwestii opisywania polityki przez dziennikarzy, Jankowskiego nie razi to, że mają oni swoje poglądy, bo to rzecz zrozumiała, tylko ich nachalność i brak elementarnego wyczucia w sprawach politycznych. Wypowiada się również co do bulwaryzacji (czytaj: tabloidyzacji – MP) mediów i postuluje, żeby bulwar zostawić „Faktowi” czy „Super Expressowi”, bo lepszy – trawestując słowa autora – oryginał niż podróbka.

Magdalena Jethon (dyrektor Programu III Polskiego Radia)

twierdzi, iż największym błędem mediów jest skupienie się na rozrywce i epatowanie cudzym nieszczęściem. Ponadto karygodne jest wysokie upolitycznienie mediów.

Katarzyna Kolenda-Zaleska (TVN)

odpowiadając na pytania o najcięższe błędy i zaniedbania mediów uznała, że nie zostały one (pytania) dobrze postawione, albowiem media właściwie wywiązały się ze swoich zadań; patrzą władzy na ręce, informują o najważniejszych wydarzeniach i decyzjach. To co ją razi – podobnie jak wielu innych – to tabloidyzacja mediów. Brakuje miejsca na poważną rozmowę, media są infantylne, psują debatę publiczną, nagłaśniają idiotyczne wypowiedzi polityków, ulegają plotkom, gonią za newsami bez opamiętania. Może czas zatrzymać się na chwilę – kończy swoją wypowiedź Katarzyna Kolenda-Zaleska.