Najwyższa Izba Kontroli: 65 mln zł dotacji z Funduszu Sprawiedliwości do zwrotu

Niegospodarność, defraudacje, zawieranie fikcyjnych umów, płacenie za towary i usługi po zawyżonych cenach i poświadczenia nieprawdy – stwierdzili kontrolerzy NIK, badając prawidłowość wydatkowania dotacji z Funduszu Sprawiedliwości w latach 2021–2025. W 21 przypadkach izba zażądała zwrotu środków publicznych na łączną kwotę 65 mln zł.

Publikacja: 27.05.2025 17:50

Przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli na konferencji prasowej dot. wyników kontroli "Funkcjonowan

Przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli na konferencji prasowej dot. wyników kontroli "Funkcjonowanie Funduszu Sprawiedliwości"

Foto: PAP/Tomasz Gzell

– Skala nieprawidłowości jest olbrzymia. Stwierdziliśmy m.in. liczne przypadki rażącej niegospodarności w wydatkowaniu środków publicznych, poświadczenia nieprawdy w dokumentach, realizację wydatków z naruszeniem prawa i umów dotacji, nabywania materiałów i usług po zawyżonych cenach – mówił we wtorek podczas prezentacji wniosków z kontroli Michał Jędrzejczyk, wiceprezes NIK. Dodając, że całość dokumentacji trafi do Prokuratury Krajowej. Działający w niej zespół śledczy nr 2 prowadzi śledztwo w sprawie funduszu, w którym zarzuty przedstawiono 24 osobom.

Afera Funduszu Sprawiedliwości. 100 mln zł na centrum, które miało działać przez zaledwie rok

Najbardziej jaskrawym przykładem jest przyznanie prawie 100 mln zł Fundacji Profeto.pl na budowę Centrum „Archipelag – wyspy wolne od przemocy”. Fundacja zobowiązała się, że w kompleksie pięciokondygnacyjnych budynków o powierzchni ponad 6 tys. mkw., z salą widowiskową, czterema studiami nagrań, siedmioma reżyserkami (miały być wykorzystywane do muzykoterapii i teatroterapii), garażami podziemnymi, a także 29 lokalami interwencyjnymi, będzie świadczyć pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem przez… rok.

– W praktyce fundacja od początku mogłaby dysponować wybudowanym obiektem na dowolne cele, a po upływie roku nie miałaby żadnych zobowiązań w stosunku do Skarbu Państwa – mówił Tomasz Sordyl, dyrektor departamentu porządku i bezpieczeństwa wewnętrznego NIK.

Ostatecznie ośrodek nie został dokończony, bo obecny minister sprawiedliwości Adam Bodnar wstrzymał wypłacanie kolejnych transz. Jednak kontrolerzy NIK stwierdzili liczne przypadki nadużyć i niegospodarności już spożytkowanej kwoty ponad 66 mln zł. W ocenie NIK już sama umowa nie powinna być podpisana, ponieważ oferta fundacji nie spełniała wymagań. Fundacja nie była jedynym właścicielem działki, która prawie w połowie należy do Zgromadzenia Księży Sercanów, przez co wybudowany budynek stał się ich współwłasnością. Tak samo z naruszeniem przepisów został wybrany generalny wykonawca (m.in. wszyscy oferenci mieli być powiązani personalnie). Kontrolerzy stwierdzili liczne przypadki zawyżania cen robót i materiałów (za tymczasowe baraki o wartości 60 tys. zł zapłacono 591 tys. zł, na ogrodzenie o wartości 75 tys. zł wydano 305 tys. zł).

Czytaj więcej

Media: Prokuratorzy przesłuchali Ziobrę. Chodzi o list od Kaczyńskiego

Inspektorzy wskazują też na przypadki defraudacji środków. Przykładowo kilkaset tysięcy złotych przeznaczono na zakup blachodachówki, z którą nie wiadomo co się stało, bo zgodnie z projektem budynek został pokryty dachówką ceramiczną. – Na budowie odebrano również 200 ton stali zbrojeniowej za blisko 1,5 mln zł, ale ona na budowę nie dotarła – wyliczał Paweł Gibuła z NIK. Jak dodawał, stwierdzono również liczne poświadczenia nieprawdy w dokumentach poprzez podpisywanie protokołów z wykonania robót, które, choć były opłacone, to jeszcze niedokończone.

Okazało się też, że odebranie budynku i tak nie byłoby możliwe, ponieważ podłączenie do sieci kanalizacyjnej w tamtym miejscu będzie możliwe dopiero w 2030 r., a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje innego sposobu odprowadzania ścieków. 

Ale to nie wszystko. Zdaniem NIK Stowarzyszenie Przyjaciół Mediów ze Szczecina otrzymało dotację w wysokości ponad 7,7 mln zł na realizację zadania dotyczącego przeciwdziałania przestępczości oraz pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem poprzez budowę lokalnych internetowych serwisów informacyjnych (Szczecin, Lublin i Radom).

Jak ustaliła izba, środki te zostały wykorzystane m.in. na wytworzenie materiałów promujących konkretne partie polityczne i polityków (głównie Solidarnej Polski).

Dotacje z Funduszu Sprawiedliwości. Fikcyjne umowy z rodziną i znajomymi

Z kolei Fundacja LUMUS z Gdańska i Fundacja Dies Mei z Pabianic, które miały świadczyć pomoc postpenitencjarną – nie zapewniły zakwaterowania byłym osadzonym w stacjonarnych ośrodkach readaptacyjnych, lecz realizowały to zadanie poprzez refundację czynszów wynajmowanych mieszkań. W praktyce skutkowało to m.in. zawieraniem fikcyjnych umów najmu z osobami spokrewnionymi i najbliższymi.

W wyniku stwierdzonych w trakcie kontroli nieprawidłowości NIK sformułowała ponad 90 wniosków pokontrolnych. W 21 przypadkach Izba zażądała zwrotu środków publicznych, wydatkowanych niezgodnie z prawem lub umową, w łącznej kwocie ponad 65 mln zł.

– Skala nieprawidłowości jest olbrzymia. Stwierdziliśmy m.in. liczne przypadki rażącej niegospodarności w wydatkowaniu środków publicznych, poświadczenia nieprawdy w dokumentach, realizację wydatków z naruszeniem prawa i umów dotacji, nabywania materiałów i usług po zawyżonych cenach – mówił we wtorek podczas prezentacji wniosków z kontroli Michał Jędrzejczyk, wiceprezes NIK. Dodając, że całość dokumentacji trafi do Prokuratury Krajowej. Działający w niej zespół śledczy nr 2 prowadzi śledztwo w sprawie funduszu, w którym zarzuty przedstawiono 24 osobom.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Sędzia Igor Tuleya: Za odszkodowania dla mnie nie powinni płacić obywatele
Materiał Promocyjny
Bank Pekao S.A. uruchomił nową usługę doradztwa inwestycyjnego
Prawo w Polsce
Jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego ws. lekcji religii. Chodzi o oceny
Praca, Emerytury i renty
Zwolniona za uderzenie podwładnego w miejsca intymne, dostała odszkodowanie
Prawo drogowe
Problem z „zieloną strzałką". Dwa razy się nie zatrzymasz i stracisz prawo jazdy
Materiał Promocyjny
Cyberprzestępczy biznes coraz bardziej profesjonalny. Jak ochronić firmę
Prawo w Polsce
Czym są snusy i czy są w Polsce legalne?
Materiał Promocyjny
Pogodny dzień. Wiatr we włosach. Dookoła woda po horyzont