Można się rozliczyć wspólnie ze zmarłym mężem

Do końca lutego pracodawcy mają obowiązek wręczyć pracownikom i przekazać do urzędu skarbowego informację o wysokości osiągniętego w 2008 r. dochodu na formularzu PIT -11. To dobry moment, aby zacząć sprawdzać, czy zarabiając w kilku miejscach, otrzymaliśmy wszystkie potrzebne do rozliczenia informacje. Zwłaszcza jeśli zamierzamy opodatkować się wspólnie z małżonkiem, który zmarł, a my potrzebujemy do tego rozliczenia także informacji o jego dochodach.

[srodtytul]Prawo na wniosek[/srodtytul]

Co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez siebie dochodów. Tak stanowi art. 6 ust. 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r., nr 14, poz. 176 ze zm.)[/link]. Mogą jednak wybrać wspólne opodatkowanie, zaznaczając odpowiednią rubrykę w składanym w urzędzie skarbowym zeznaniu rocznym.Ale uwaga! Z tej preferencyjnej formy rozliczenia mogą skorzystać tylko ci małżonkowie, pomiędzy którymi przez cały rok podatkowy istniała wspólność majątkowa.

Śmierć małżonka w trakcie roku podatkowego nie oznacza jednak utraty prawa do tej preferencji przez tego, który owdowiał. Przepis art. 6a ww. ustawy również jemu pozwala bowiem na złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie dochodów uzyskanych w 2008 r. Dotyczy to osób, które zawarły związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a ich małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego (np. małżonkowie pobrali się w grudniu 2007 r., a mąż zginął w wypadku samochodowym w listopadzie 2008 r.), oraz tych, które pozostawały w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a małżonek zmarł po upływie tego roku, ale przed złożeniem zeznania podatkowego za ten rok (np. 2 stycznia 2009 r.).

W takiej sytuacji wniosek o wspólne opodatkowanie – co istotne – podpisuje tylko podatnik, który będzie korzystał z tego uprawnienia. Wdowiec czy wdowa nie powinien składać podpisu za zmarłego, choć co do zasady przy tej formie rozliczenia potrzebne są dwa podpisy.

[srodtytul]Uwaga na informacje i ulgi[/srodtytul]

Pracodawca zmarłego współmałżonka nie może odmówić przekazania informacji o uzyskanych przez zmarłego dochodach jego żyjącemu małżonkowi. Gdyby jednak się ociągał, dobrze jest wystąpić z pisemną prośbą o przekazanie oryginału lub kopii formularza PIT-11. Z tej możliwości mogą też skorzystać osoby, które wiedzą, że ich współmałżonek wykonywał dodatkową pracę na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło. Gdyby jednak pracodawca nie chciał się pospieszyć, warto powiadomić go o zamiarze poinformowania o tym urzędu skarbowego.

Problemu nie ma, gdy wdowiec albo wdowa dobrze wiedzą, gdzie mąż pracował i u kogo dorabiał. Mogą zabiegać o wydanie PIT-11. W nieco gorszej sytuacji są natomiast ci małżonkowie, którzy takiej wiedzy nie mają. Wiedząc, jakie były wpłaty na wspólne konto bankowe, mogą próbować rozliczyć się samodzielnie.

To nie będzie jednak proste chociażby z tego względu, że nie będziemy wiedzieli, czy i w jakiej wysokości były już pracodawca współmałżonka odprowadził od wypłacanego mu wynagrodzenia składki na ubezpieczenie. Informacja ta jest ważna, bo odliczeniu od dochodu lub od podatku podlegają tylko składki zapłacone.

Wtedy warto do składanego zeznania rocznego dołączyć pismo, w którym wyjaśnimy nasze problemy z ustaleniem dochodu. Ewentualne błędy zawsze możemy skorygować, także wtedy, gdy z opóźnieniem dojdzie do nas PIT-11 od byłego pracodawcy współmałżonka albo gdy w ramach czynności sprawdzających urząd skarbowy dopatrzy się pomyłki w naszym rozliczeniu.

Istotne jest również to, że w zeznaniu za rok 2008 podatnik może skorzystać ze wszystkich ulg i odliczeń, także tych, do których miał prawo jego zmarły współmałżonek.

[srodtytul]Gdy współmałżonek przepadł bez wieści[/srodtytul]

Ale uwaga! W takim przypadku odliczać można tylko wydatki, które zostały poniesione za życia małżonka. Jeśli więc np. zmarły w trakcie roku podatkowego współmałżonek miał orzeczoną grupę inwalidzką, to odliczeniu podlegają jedynie te wydatki rehabilitacyjne, które zostały poniesione przed jego śmiercią.

Niestety, prawo do wspólnego rozliczenia nie przysługuje żonie, której mąż wyjechał do pracy za granicą i po którym ślad zaginął. Podobnie jak mężowi, którego żona wyszła z domu i dotychczas nie wróciła.

W takich sytuacjach małżonkowie nie tylko nie mogą rozliczyć się wspólnie, ale i nie mogą złożyć zeznania za zaginionego małżonka. Wobec fiskusa on sam (sama) będzie odpowiadał osobiście za niezłożenie rozliczenia w terminie.

[ramka][b]Komentuje Stanisław Walenta, radca prawny w Krawczyk i Wspólnicy sp.k. [/b]

O prawie do skorzystania ze wspólnego opodatkowania małżonków, nawet gdy korzysta z tego prawa owdowiały małżonek, decyduje spełnienie wymogów formalnych.