Będzie więcej wyroków wydanych bez procesów

Tak było w 2009 r. Niebawem szybko zakończonych spraw może być jeszcze więcej. Eksperci pracujący nad zmianami w kodyfikacjach karnych proponują poszerzyć zakres instytucji pozwalających na szybkie kończenie spraw oraz ograniczyć możliwość zaskarżania uzgodnionych" wyroków. Ugoda z prokuratorem i dobrowolne poddanie się karze miałyby być możliwe w przypadku większości przestępstw. Dziś są pomocne głównie przy wyrokowaniu w sprawach kradzieży, włamań czy pijanych kierowców.

[srodtytul] Praktycy są za [/srodtytul]

- Instytucje te sprawdzają się w praktyce - twierdzą poznańscy eksperci pracujący w zespole nad zmianami w prawie karnym. Chcą, aby ugoda z prokuratorem mogła być stosowana wobec przestępstw zagrożonych karą maksymalnie 15 lat więzienia (dziś dziesięciu), a dobrowolne poddanie się karze dotyczyło wszystkich czynów zabronionych, w tym też zbrodni (dziś tylko występków).

- To bardzo dobry pomysł - mówi sędzia Marek Celej i w tej opinii nie jest odosobniony.

Sędzia wyjaśnia, że nawet w sprawach o zabójstwo zdarzają się sytuacje, w których sprawcy przyznają się do winy i najważniejszym problemem pozostaje jedynie kwestia kary. Znane są sprawy o zabójstwo, w których sądy, po wymierzeniu 15 czy nawet 25 lat pozbawienia wolności, nie sporządzają uzasadnienia wyroku, gdyż nikt nie chce się od niego odwoływać.

Tego samego zdania jest sędzia Rafał Puchalski, który często korzysta z obu instytucji. - Takie rozszerzenie to dobry pomysł. Ostateczna decyzja i tak należy do sądu, wszelkie gwarancje są więc zachowane - tłumaczy.

Nie tylko sędziowie są na tak. Do dobrowolnego poddania się karze namawiają swoich klientów adwokaci. - Negocjując karę z prokuratorem, podsądny ma wpływ na jej wysokość - tłumaczy Rz" olsztyński adwokat Jakub Tulski. W zwykłym procesie zaś żadnego.

Prokuratorzy z kolei ruszyli z masowym stosowaniem wniosków o skazanie bez rozprawy.

[srodtytul] Szybko i tanio [/srodtytul]

Wśród niewątpliwych korzyści stosowania obu instytucji praktycy wymieniają oszczędność czasu. Nie trzeba słuchać świadków, przeprowadzać dodatkowych dowodów. W obu wypadkach wyrok może zapaść podczas pierwszego posiedzenia sądu. Choć są bardzo rożne, obie mają jeden cel usprawnić postępowanie i pozwolić na szybkie wyrokowanie. Ugodę z prokuratorem uregulowano w art. 335, dobrowolne poddanie się karze w art. 387 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4A00E48552B596BF65B58C788CB83138?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link].

Pierwsza instytucja polega na tym, że już prokurator w akcie oskarżenia może umieścić wniosek o wydanie wyroku skazującego bez prowadzenia rozprawy.

Druga polega na tym, że do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych jeden z oskarżonych może złożyć wniosek o wydanie wyroku bez przeprowadzenia rozprawy.

[b]Z obu instytucji w zeszłym roku korzystano chętnie. Niemal 180 tys. skazanych zawarło ugodę z prokuratorem, ponad 34 tys. dobrowolnie poddało się karze.[/b] Rok wcześniej statystyka była nieco gorsza: odpowiednio 165 tys. i 35 tys.

Wraz z rozszerzeniem skali stosowania obu instytucji praktycy chcą ograniczyć możliwość zaskarżania wyroków zapadłych z ich zastosowaniem.

Mówi się o ograniczeniu podstaw odwoławczych do bezwzględnych przesłanek czy innego rażącego naruszenia prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku. Niedopuszczalne byłoby jednak oparcie ewentualnej apelacji na zarzucie rażącej niewspółmierności kary.

[ramka][i]Stanisław Waltoś, profesor, Uniwersytet Jagielloński[/i]

Od lat jestem zwolennikiem postępowania konsensualnego. Generalnie jestem za rozszerzaniem zakresu działania tych instytucji. Ale tylko pod warunkiem, że ma to sprzyjać sprawiedliwemu orzeczeniu. Zalecam ostrożność w reformowaniu, by nie doprowadzić do zbytniego uproszczenia procedury i lekceważenia dowodów. Rozumiem ideę sprawnego wymiaru sprawiedliwości. Kara powinna być nieuchronna.