Proces kontradyktoryjny: Sędzia sprawdzi śledczego na żądanie strony

Im bliżej 1 lipca i wejścia w życie procesu kontradyktoryjnego, tym wyraźniej słychać narzekania na jakość reformy. Prokuratorzy twierdzą, że w porównaniu ze zmianami w postępowaniu sądowym i odwoławczym pierwszy etap postępowania, tj. przygotowawcze, doczekał się niewielu zmian. A to błąd – uważają.

Tę legislacyjną niedoróbkę zamierza częściowo naprawić Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego działająca przy ministrze sprawiedliwości.

– Będą zmiany – zapowiada prof. Piotr Kruszyński, jej nowy przewodniczący.

Zmiana ról

Pojawi się sędzia do spraw postępowania przygotowawczego, który ma pilnować legalności działań prokuratora i policji. Nie będzie to jednak sędzia śledczy. W wyjątkowych okolicznościach mógłby np. przesłuchać świadka, by wykorzystać potem ten dowód przed sądem. Przede wszystkim jednak ma badać – na wniosek stron – legalność działania prokuratora i policji.

Na tym nie koniec. Prof. Kruszyński powołał już zespół, który pracuje nad zmianą roli organów procesowych w postępowaniu przygotowawczym. Zespół ma przygotować propozycje, które usytuują prokuratora jako organ wymiaru sprawiedliwości działający w systemie sądownictwa.

W pół kroku

O konkretne zmiany upominają się także adwokaci.

– Ustawodawca nie wymusił na prokuratorach przejścia na nowy model – uważają. – W efekcie część prokuratorów może stosować postępowanie zredukowane, co wiąże się z pisaniem skróconych protokołów, a część może prowadzić postępowanie na starych, rozbudowanych zasadach, a więc ze sporządzaniem protokołów pełnych.

– Żaden z nich nie popełni błędu, wybierając model, który uzna za lepszy – twierdzi adwokat Mateusz Borek. Dodaje, że wprowadzając tak duże zmiany w postępowaniu przed sądem, ustawodawca musi się zdecydować na jeden model postępowania przygotowawczego.

Podejrzany bez obrony

To niejedyny problem. Zdaniem adwokatów należy zmienić także procedurę przydzielania podejrzanym i oskarżonym obrońców na pierwszym etapie postępowania. Powód? Na tym etapie podejrzany zostanie pozbawiony jakiejkolwiek możliwości profesjonalnej obrony. W ciągu 48 godzin po zatrzymaniu, kiedy należy podejrzanego zwolnić albo postawić mu zarzuty, nie będzie miał szansy na skorzystanie z pomocy adwokata czy radcy prawnego, ponieważ procedura wyznaczania obrońcy potrwa dłużej.

Pierwszy etap sprawy

Trzeba będzie się bardziej postarać

Zasady postępowania przygotowawczego od 1 lipca 2015 r.: