Koronawirus: pacjenci pytają co robić, odpowiada Rzecznik Praw Pacjenta

1. Czy mogę uzyskać informacje o stanie zdrowia mojego bliskiego przez telefon?

Tak. Pacjent może upoważnić dowolną osobę do informacji o jego stanie zdrowia. Tego typu oświadczenie składa się zazwyczaj przy przyjęciu do szpitala. Do formularza wpisuje się imię i nazwisko oraz numer telefonu takiej osoby. Przepisy prawa nie zabraniają przekazywania informacji przez telefon. Lekarz musi jednak zweryfikować tożsamość osoby dzwoniącej (sposób tej weryfikacji wybiera szpital) i jej upoważnienie. W sytuacji nagłej, kiedy pacjent trafił do szpitala nieprzytomny i nikogo nie upoważnił, lekarz może przekazać informacje o stanie zdrowia pacjenta osobie bliskiej (np. przedstawicielowi ustawowemu, małżonkowi, dzieciom, rodzicom, osobie pozostającej we wspólnym pożyciu). W takim przypadku osoba dzwoniąca powinna przekazać lekarzowi wiadomości niezbędne do tego, aby wykazać, że jest osobą bliską i może uzyskać informacje o pacjencie. Nie wolno z góry odmawiać prawa do uzyskania informacji w tej formie!

2. Moja przychodnia lekarza rodzinnego zaproponowała mi poradę przez telefon. Czy to zgodne z prawem i bezpieczne? Czy mój stan zdrowia zostanie właściwie oceniony?

Teleporada, czyli porada lekarza przez telefon, jest w pełni zgodna z prawem. Jest to pełnoprawne świadczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów prawa. Teleporada funkcjonowała już od dawna, nie została wprowadza ze względu na obecny stan epidemii, natomiast wzrosło jej wykorzystanie, z uwagi na walkę z szerzeniem się zakażenia koronawirusem. Oczywiście porada lekarska udzielania przez telefon ma swoje ograniczenia. Lekarz może uznać, że niezbędne jest osobiste badanie, wtedy też zaprosi pacjenta do przychodni.

3. Czy lekarz i pielęgniarka przyjadą na wizyty domowe?

NFZ zaleca ograniczanie kontaktów z pacjentami przebywającymi w swoich domach i rekomenduje udzielanie teleporad, o ile oczywiście czasowe zaniechanie wizyt domowych nie spowoduje pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. Telefonicznie skontaktuj się z lekarzem, który oceni, czy wizyta domowa jest potrzebna. Jeśli lekarz stwierdzi taką potrzebę wizyta domowa odbędzie się, a jeśli nie - zaproponuje inne rozwiązanie.

4. Mój najbliższy szpital został zmieniony na szpital zakaźny. Gdzie mam się udać po pomoc w sytuacji nagłej?

W sytuacjach nagłych należy zwrócić się na szpitalny oddział ratunkowy. Oddziały te nie podlegają rejonizacji. Możesz udać się do każdego szpitala, który w swojej strukturze ma oddział ratunkowy. Pamiętaj jednak, że szpitalne oddziały ratunkowe zapewniają pomoc w sytuacji nagłego zagrożenia zdrowotnego. W przypadku nagłego pogorszenia zdrowia, jeśli nie jesteś w stanie samodzielnie dotrzeć do szpitala, możesz zadzwonić na numer alarmowy 112.

Czytaj też: Pacjenci skarżą się na brak odpowiedniej opieki

5. Potrzebuję recepty lub zwolnienia lekarskiego. Jak mogę je uzyskać?

Obecnie leczenie odbywa się przede wszystkim na odległość – zdalnie, w formie teleporady. Placówki podstawowej opieki zdrowotnej powinny zapewnić kontakt telefoniczny z rejestracją oraz lekarzem poz (rodzinnym). W ramach teleporady możliwe jest uzyskanie zarówno recepty, jak i zwolnienia lekarskiego. Jeśli lekarz, podczas rozmowy telefonicznej, uzna, że musi Cię zbadać osobiście, wyznaczy godzinę wizyty w przychodni. W sytuacjach nagłych możesz także skorzystać z możliwości uzyskania recepty farmaceutycznej w aptece.

Czytaj też: Aptekarz wystawi receptę, a lekarz będzie dyżurował dłużej

6. Pilnie potrzebuję leku na receptę, ale nie mogę się skontaktować z lekarzem. Co mogę zrobić?

Jeśli pilnie potrzebujesz leku, a nie możesz dodzwonić się do przychodni w celu uzyskania e-recepty, możesz poprosić farmaceutę w aptece o tzw. receptę farmaceutyczną. Pamiętaj, że receptę wystawić może jedynie farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu farmaceuty, a nie każda osoba pracująca w aptece. Farmaceuta wystawi Ci receptę farmaceutyczną na lek w ilości jednego najmniejszego dostępnego w aptece opakowania. Farmaceuta nie może jednak sprzedać Ci w ten sposób leku wydawanego z przepisu lekarza, zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe oraz leków stosowanych wyłącznie w lecznictwie zamkniętym. Recepta farmaceutyczna jest realizowana z odpłatnością 100%

7. Co mam zrobić, gdy placówka lekarza rodzinnego (POZ) odmówiła mi teleporady?

Zgodnie z zaleceniami Ministra Zdrowia i Głównego Inspektora Sanitarnego należy maksymalnie ograniczyć wizyty osobiste chorych pacjentów w placówkach medycznych, do przypadków uzasadnionych medycznie. Kontakt z lekarzem ma odbywać się przede wszystkim telefonicznie w formie teleporady. Przychodnie są w związku z tym obowiązane do zapewnienia kontaktu z lekarzem w tej formie. Wpierw jednak skontaktuj się z rejestracją placówki medycznej, która poinstruuje Cię, w jaki sposób możesz skorzystać z porady lekarza. W razie nieuzasadnionej odmowy teleporady możesz taką sprawę zgłosić do Rzecznika Praw Pacjenta: 800 190 590.

8. Odwołano mi zabieg planowy, czy moja kolejka przepadnie?

Z uwagi na obecną sytuację NFZ zalecił wstrzymanie przyjęć pacjentów na zabiegi operacyjne wykonywane planowo, w szczególności:

- endoprotezoplastyki dużych stawów

- duże zabiegi korekcyjne kręgosłupa

- zabiegi naczyniowe na aorcie brzusznej i piersiowej

- pomostowanie naczyń wieńcowych

- nefrektomii

- histerektomii.

Decyzja o odroczeniu musi być jednak poprzedzona oceną stanu zdrowia pacjenta, z uwzględnieniem ryzyka związanego z odroczeniem terminu zabiegu.

PAMIĘTAJ! Jeśli Twój zabieg został odroczony – Twoja kolejka nie przepada!. Pacjentom, co do których zostanie podjęta decyzja o odroczeniu operacji, należy wyznaczyć kolejny termin zabiegu.

9. Co mam zrobić, gdy moja przychodnia lekarza rodzinnego (POZ) jest zamknięta?

O pomoc możesz się zwrócić do innej placówki medycyny rodzinnej (POZ), która ma podpisaną umowę z NFZ. Nie ma w takim przypadku ograniczeń związanych z miejscem zamieszkania pacjenta. W celu uzyskania pomocy skontaktuj się telefonicznie z wybraną przychodnią i opisz swoją sytuację. Jeśli masz problem z ustaleniem właściwej placówki zadzwoń na Telefoniczną Informację Pacjenta pod nr tel. 800 190 590.

10. Stoję pod drzwiami przychodni, czy personel może odmówić mi wejścia?

Zgodnie z zaleceniami Ministra Zdrowia i Głównego Inspektora Sanitarnego należy maksymalnie ograniczyć wizyty osobiste chorych pacjentów w placówkach medycznych. Kontakt z lekarzem ma odbywać się przede wszystkim telefonicznie w formie teleporady. Jeśli nie musisz, nie idź do przychodni. Bardzo wiele rzeczy można załatwić za pośrednictwem telefonu. Nie oznacza to jednak, że placówka medyczna może być kompletnie zamknięta dla pacjentów. Jeśli lekarz stwierdzi potrzebę osobistego zbadania pacjent powinien móc przyjść do przychodni. W razie nieuzasadnionej odmowy udzielenia wizyty na miejscy w przychodni zgłoś to do Rzecznika Praw Pacjenta – zadzwoń pod nr 800 190 590.

11. Potrzebuję pieluchomajtek/sprzętu stomijnego/ortezy/. Jak mam uzyskać zlecenie na te wyroby medyczne?

Możliwe jest wystawienie zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne w ramach teleporady. Po pozytywnej weryfikacji zlecenia otrzymasz od lekarza informację o wygenerowanym przez system e-ZWM numerze zlecenia (telefonicznie, email, SMS). Jeśli masz papierowe zlecenie możesz je przekazać do dowolnie wybranego oddziału wojewódzkiego NFZ drogą elektroniczną (np. skan/email/fax). Po pozytywnym zweryfikowaniu zlecenia otrzymasz informację o wygenerowanym przez system e-ZWM numerze zlecenia (np. telefonicznie lub poprzez e-mail). Zlecenie możesz zrealizować w sklepie medycznym lub aptece (z podpisaną umową z NFZ), po podaniu numeru zlecenia i numeru PESEL. Podpisujesz jedynie dokument potwierdzenia odbioru wyrobu medycznego.

12. Czy hospicjum domowe nadal będzie funkcjonować? Czy pielęgniarka przyjdzie do mojego ciężko chorego taty?

NFZ zaleca ograniczanie kontaktów osobistych z pacjentami i realizację porad lekarza, psychologa, a także pielęgniarki w ramach opieki długoterminowej oraz opieki paliatywnej i hospicyjnej z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności (teleporada). Jest to możliwe, o ile czasowe zaniechanie świadczeń wykonywanych osobiście w domu pacjenta nie zagraża pogorszeniem stanu jego zdrowia. Zatem jeśli lekarz lub pielęgniarka podczas rozmowy telefonicznej uzna, że osobista wizyta u pacjenta jest konieczna, przyjdzie do jego domu, z zastosowaniem odpowiednich środków ochrony.

13. Jestem daleko od placówki mojego lekarza rodzinnego (POZ). Źle się czuję. Co mogę zrobić?

Jeśli jesteś ubezpieczony i przebywasz poza miejscem zamieszkania w stanie nagłym możesz skorzystać ze świadczeń zdrowotnych (także teleporad) w innej placówce medycyny rodzinnej, która ma zawartą umowę z NFZ. NFZ finansuje świadczenia dla osób spoza listy świadczeniobiorców. Jeśli natomiast planujesz dłuższy pobyt w tym miejscu możesz zmienić lekarza POZ (zmiana dwa razy w roku jest bezpłatna, kolejna kosztuje 80 zł). Będziesz wtedy mógł korzystać z pomocy lekarza na miejscu nie tylko w stanach nagłych.

14. Jestem niepełnosprawny, mam trudności z poruszeniem się. Czy lekarz przyjedzie do mnie na wizytę domową jak zachoruję?

Zaleca się możliwie jak najbardziej ograniczyć osobiste kontakty lekarza z pacjentami. W pierwszej kolejności należy maksymalnie wykorzystać możliwości udzielenia porady lekarskiej na odległość – teleporada, wideorozmowa. Zadzwoń do placówki medycznej, w której się leczysz. Otrzymasz informację o możliwych rozwiązaniach. Jeśli nie uda Ci się w ten sposób pomóc, po rozpatrzeniu Twojego indywidualnej przypadku, w szczególności, czy sytuacja kliniczna grozi pogorszeniem Twojego stanu zdrowia, lekarz wykona wizytę domową.

15. Jestem ubezpieczony w innym kraju, posiadam kartę EKUZ. Czy mogę na jej podstawie skorzystać z teleporady?

Teleporady są finansowane przez NFZ, a więc możesz skorzystać z teleporady na podstawie karty EKUZ. Musisz jednak wziąć pod uwagę, że na podstawie EKUZ przysługują świadczenia zdrowotne, które są niezbędne z przyczyn medycznych, z uwzględnieniem charakteru tych świadczeń i czasu pobytu w Polsce osoby, która posiada kartę. Świadczeniem niezbędnym jest zaś każde świadczenie, co do którego lekarz zadecyduje, że zachodzi konieczność jego udzielenia z uwagi na stan zdrowia pacjenta. Zatem o tym czy udzielona zostanie Ci pomoc w postaci teleporady, decyduje lekarz.

16. Moje dziecko za kilka dni powinno mieć szczepienie. Czy w obecnej sytuacji możliwe będzie jego wykonanie?

Minister Zdrowia oraz Główny Inspektorat Sanitarny rekomendują odroczenie obowiązkowych szczepień do 18 kwietnia 2020 r. Od tych rekomendacji mogą pojawić się wyjątki. Do szczepienia może dojść w przypadku występowania uzasadnionych przesłanek medycznych, ale wyłącznie po konsultacji z lekarzem, który jest zobowiązany podjąć ostateczną decyzję. W przypadku wątpliwości porozmawiaj z lekarzem opiekującym się Twoim dzieckiem.

17. Mam skierowanie do specjalisty, czy mogę uzyskać na jego podstawie teleporadę?

Z wizyty na odległość (teleporady) mogą skorzystać pacjenci kontynuujący opiekę w konkretnej poradni specjalistycznej, zgodnie z ustalonym planem leczenia i stanem klinicznym. Z takiej porady nie może skorzystać pacjent, który zgłasza się do danej poradni po raz pierwszy lub jego stan zdrowia wymaga osobistej wizyty w poradni. O tym, czy dany pacjent może skorzystać z teleporady decyduje lekarz. Może on uznać, że chce osobiście zbadać pacjenta, np. ze względu na konieczność przeprowadzenia badania fizykalnego, od którego zależeć będą dalsze decyzje diagnostyczno-terapeutyczne. Jeśli więc będziesz korzystać z danej opieki specjalistycznej po raz pierwszy, skontaktuj się telefonicznie z wybraną poradnią i opisz swoją sytuację.

18. Czy program lekowy, z którego korzystam może być w obecnej sytuacji zawieszony?

Program lekowy będzie kontynuowany. Minister Zdrowia wydał stosowne rekomendacje w tym zakresie. Gdy podawanie leku, który przyjmujesz, nie wymaga bezpośredniej obecności lekarza możesz otrzymać taką ilość leku, która zabezpieczy twoją terapię na maksymalnie długi okres, bez konieczności niezbędnej wizyty (do 6 miesięcy). Jeśli twój stan zdrowia jest stabilny, w celu kontynuacji terapii, lek może być dostarczony przez szpital bezpośrednio do twojego domu lub wydany z apteki szpitalnej. Jeśli zaś placówka, w której byłeś leczony, przekształci się w szpital chorób zakaźnych, rekomenduje się doraźne przejęcie pacjentów przez inną placówkę realizującą dany program lekowy, szczególnie jeśli jest konieczne niezwłoczne podanie leku. W celu ustalenia sposobu kontynuowania programu lekowego skontaktuj się telefonicznie ze swoim lekarzem. Konsultacja lekarska może odbyć się za pośrednictwem narzędzi teleinformatycznych (teleporady).

Więcej informacji na stronie NFZ

19. Co mam zrobić, jeśli mam wskazania do podania immunoglobuliny anty-D, ale odmówiono mi jej podania?

Podanie immunoglobuliny anty-D następuje na zlecenie lekarza. W dobie istniejącego ryzyka, jeżeli lekarz uzna to za konieczne, powinien wydać kobiecie pisemne zlecenie dla położnej na podanie immunoglobuliny, która powinna to wykonać. Jeśli spotkasz się z odmową pielęgniarki poinformuj o tym kierownika przychodni i poproś o wyjaśnienie sprawy i wskazanie innej osoby, która udzieli ci tego świadczenia.

20. Potrzebuję z przychodni mojej dokumentacji medycznej. Ile czasu będę musiał czekać na jej udostępnienie?

Z powodu zagrożenia epidemicznego prawa pacjenta mogą być ograniczone, ale nie zupełnie wyłączone. Może być więc wydłużony czas realizacji wniosków o udostępnienie dokumentacji, ale uzyskanie jej powinno być możliwe. Informacja o zasadach udostępniania dokumentacji w czasie epidemii powinna być umieszczona na stronie internetowej podmiotu i w formie ogłoszenia w miejscu ogólnodostępnym. Jeśli dokumentacja medyczna jest Ci pilnie potrzebna w celu kontynuacji leczenia, zasygnalizuj to w złożonym wniosku.

Czytaj też: Kto zapłaci za sporządzenie dokumentacji medycznej

21. Nie mogę osobiście przyjść do przychodni. Jak mam złożyć wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej? Jak ją odebrać?

Przepisy prawa nie wymagają od wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej szczególnej formy – może mieć dowolną formę i być wniesiony dowolną drogą, w tym ustną i być złożony osobiście w przychodni. Po odbiór dokumentacji medycznej pacjent także może zgłosić się osobiście lub upoważnić do tego inną osobę. Dokumentacja może być przesłana także pocztą lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (np. mailem). W obecnej sytuacji uzasadnione jest ograniczenie osobistych wizyt w placówkach medycznych – placówka może na ten czas wyłączyć możliwość składania wniosków osobiście oraz odbioru udostępnionej dokumentacji w tenże sposób. Należy jednak zapewnić pacjentom inne formy realizacji przedmiotowego prawa pacjenta – składanie wniosków pocztą, elektronicznie, a także ustnie, za pośrednictwem telefonu. Udostępnienie dokumentacji medycznej w takiej sytuacji powinno uwzględniać wysyłkę pocztą lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Jeśli masz problem ze złożeniem wniosku lub odmówiono Ci dostępu do Twojej dokumentacji medycznej skontaktuj się z Rzecznikiem Praw Pacjenta pod nr tel. 800 190 590.

22. Czy pielęgniarka i położna POZ może udzielać teleporady?

Tak. Pielęgniarka i położna podstawowej opieki zdrowotnej mogą udzielać teleporad. Obecnie zaleca się właśnie tę formę kontaktu. Jeśli chcesz skorzystać z teleporady pielęgniarki lub położnej, czyli świadczenia udzielanego na odległość za pośrednictwem telefonu, skontaktuj się z przychodnią, w której świadczeń udziela Twoja pielęgniarka lub położna. Rejestracja przychodni poinformuje Cię jak możesz uzyskać pomoc.

23. Gdzie trafi pacjent z podejrzeniem lub potwierdzonym COVID-19, który cierpi na chorobę psychiatryczną i jego stan się pogorszył?

Na terenie kraju zostaną wyznaczone szpitale do udzielania pomocy osobom podlegającym kwarantannie, które z powodu nagłego pogorszenia stanu zdrowia psychicznego wymagają bezwzględnej hospitalizacji. Po więcej informacji zadzwoń na Telefoniczną Informację Pacjenta pod nr 800 190 590.

Czytaj też: Szpitale psychiatryczne nie są gotowe na pandemię

24. Co mam zrobić, jeśli boli mnie ząb, a mój dentysta zamknął gabinet i nie przyjmuje pacjentów?

NFZ zaleca ograniczenie do niezbędnego minimum lub czasowe zawieszenie udzielania świadczeń wykonywanych planowo lub zgodnie z przyjętym planem postępowania leczniczego. Dotyczy to między innymi leczenia stomatologicznego. Przypadki pilne powinny być jednak konsultowane z lekarzem dentystą. Zaliczymy do nich w szczególności:

- zmiany nowotworowe, potencjalnie nowotworowe, martwicze zapalenie dziąseł, trepanację komory zęba, nacięcie ropnia okołowierzchołkowego lub przyzębnego, ekstrakcję zęba z bólem lub będącego przyczyną ropnia, zaopatrzenie pacjentów pourazowych;

- usunięcie torbieli,

- zaopatrzenie w doraźną pomoc z zakresu stomatologii zachowawczej (utracone wypełnienie z ostrymi brzegami korony zęba, utracony opatrunek), endodoncji (utracony opatrunek i zakończenie leczenia) protetyki (uszkodzenia protez stałych i ruchomych) oraz ortodoncji (utrata zamka ortodontycznego, uszkodzenie ligatury, uszkodzenie łuku lub utrata retencji).

Listę otwartych gabinetów stomatologicznych możesz znaleźć na stronie internetowej oddziału NFZ w swoim województwie lub uzyskać adres i telefon czynnego gabinetu dzwoniąc pod nr 800 190 590 na Telefoniczną Informację Pacjenta.

Czytaj też: Dentobusy dla zakażonych z bólem zęba

Zdrowie Choroby Koronawirus SARS-COV-2 Prawa Pacjenta