Pilnujmy terminów, jeśli chcemy łączyć emeryturę i pracę

Obowiązujący od 1 stycznia 2011 nowy art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2009 nr 153, poz. 1227 ze zm.) przewiduje zawieszenie prawa do emerytury dla osób, które nie rozwiązały stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywały zatrudnienie bezpośrednio przed nabyciem prawa do  tego świadczenia.

Przepis ten ma zastosowanie zarówno do tych dopiero ubiegających się o emeryturę, jak i tych, którzy prawo do niej nabyli do końca 2010. Ci ostatni mają jednak jeszcze trochę czasu na podjęcie decyzji, czy chcą dalej pracować, czy pobierać emeryturę.

W nowym roku

Osoby, które prawo do emerytury uzyskują po 31 grudnia 2010 i chcą pobierać przyznane świadczenie, bezwzględnie muszą rozwiązać swój dotychczasowy stosunek pracy. Najlepiej, aby zrobiły to jeszcze przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Jeśli jednak do tego czasu nie zwolniły się z pracy, mogą to zrobić później.

Gdy stosunek pracy rozwiążą wcześniej niż ostatniego dnia miesiąca, w którym zgłosiły wniosek o przyznanie świadczenia, a do dnia uprawomocnienia się decyzji dostarczą dokument potwierdzający ustanie zatrudnienia, ZUS od samego początku będzie wypłacał emeryturę.

Obowiązek rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy dotyczy nie tylko osób, które wniosek o emeryturę złożyły pod rządami nowych przepisów. Obejmuje również te, które wystąpiły z wnioskiem jeszcze w 2010, lecz warunki wymagane do przyznania tego świadczenia spełniły (spełnią) już w 2011.

Przykład 1

Pan Marek od wielu lat pozostaje w stosunku pracy. Ma już ponad 30-letni staż zatrudnienia. Pod koniec grudnia 2010 wystąpił z wnioskiem o emeryturę. Ostatni z warunków wymaganych do przyznania świadczenia (ukończenie 65 lat) spełnił dopiero na początku lutego 2011.

ZUS przyznał emeryturę od osiągnięcia tego wieku. Mimo że wniosek z dokumentacją został zgłoszony jeszcze w 2010, zawiesił prawo do tego świadczenia w związku z kontynuowaniem przez pana Marka dotychczasowego zatrudnienia.

Jest jednak dobra informacja. Mianowicie po rozwiązaniu stosunku pracy zawartego przed  przejściem na emeryturę można znowu podjąć zatrudnienie u tego samego pracodawcy, nawet następnego dnia. Ważne jedynie, aby ponowne zawarcie stosunku pracy nastąpiło nie wcześniej niż w dniu, od którego została przyznana emerytura.

Przykład 2

Pani Maria rozwiązała dotychczasowy stosunek pracy 15 stycznia 2011, po czym zgłosiła wniosek o emeryturę. ZUS przyznał to świadczenie od 2 lutego 2011, tj. od dnia ukończenia 60 lat.

Dzień wcześniej, czyli od 1 lutego 2011 ponownie nawiązała stosunek pracy. Ponieważ nastąpiło to przed nabyciem uprawnień emerytalnych, ZUS zawiesił wypłatę emerytury począwszy od świadczenia przysługującego za luty 2011.

Czas na podjęcie decyzji

Osoby, które prawo do emerytury nabyły przed 1 stycznia 2011, na razie mogą kontynuować zatrudnienie. Do 30 września 2011 mają czas na podjęcie decyzji i dokonanie wyboru między pracą a pobieraniem emerytury.

W tym okresie ZUS nie zawiesi im prawa do świadczenia w związku z kontynuowaniem dotychczasowego zatrudnienia. Zrobi to od 1 października 2011, jeśli stosunku pracy nie rozwiążą do końca września br. Podjęcie jej wypłaty będzie możliwe po ustaniu zatrudnienia i dostarczeniu do ZUS dokumentu to potwierdzającego.

Uwaga! Wśród emerytów, którzy nabyli swoje uprawnienia przed 1 stycznia 2011, są też tacy, którzy w związku z przejściem na obecnie wypłacaną emeryturę rozwiązali już stosunek pracy, by po jakimś czasie znowu go nawiązać. Oni nie muszą teraz ponownie rezygnować z etatu.

Przykład 3

Pan Andrzej 31 grudnia 2008 rozwiązał stosunek pracy. W styczniu 2009 wystąpił z wnioskiem o emeryturę. Ponieważ wszystkie wymagane warunki spełnił jeszcze w grudniu 2008, ZUS przyznał ją od 1 stycznia 2009.

W marcu  2010 pan Andrzej ponownie podjął zatrudnienie. Przychód, który z tego tytułu osiąga, jest dosyć niski i nie powoduje zawieszenia ani zmniejszenia emerytury.

Może więc pracować i pobierać emeryturę również po 30 września 2011. Rozwiązał już bowiem wcześniej – w związku z przejściem na to świadczenie – stosunek pracy.

Wiek bez znaczenia

Przepis przewidujący zawieszenie prawa do emerytury w razie nierozwiązania stosunku pracy kontynuowanego po przejściu na to świadczenie ma zastosowanie do wszystkich emerytów. Również do tych, którzy mogą dorabiać bez ograniczeń od miesiąca, w którym ukończyli powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).

Osoby te, aby pobierać przyznane świadczenie, muszą rozwiązać stosunek pracy. Dopiero gdy to zrobią, mogą na nowo podjąć działalność zarobkową i uzyskiwać przychód w nieograniczonej wysokości, bez żadnych konsekwencji dla wypłacanej emerytury.

Obowiązek rozwiązania stosunku pracy kontynuowanego po przejściu na emeryturę dotyczy każdego stosunku pracy, w którym emeryt pozostaje. Nie ma znaczenia wysokość uzyskiwanego z tego tytułu przychodu ani wymiar zatrudnienia.

Może być to stosunek pracy zawarty w Polsce zgodnie z polskimi przepisami prawa pracy. Ale liczy się też zatrudnienie wykonywane w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii, Szwajcarii lub w państwach, z którymi Polskę łączą dwustronne umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (oprócz Australii).

Stosunek pracy zawarty zgodnie z przepisami obowiązującymi w pozostałych państwach można kontynuować po przejściu na emeryturę.

Świadectwo potrzebne natychmiast

Podjęcie przez ZUS wypłaty emerytury zawieszonej w związku z kontynuowaniem zatrudnienia możliwe jest dopiero po jego ustaniu i zgłoszeniu przez emeryta odpowiedniego wniosku wraz z dokumentem potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy.

Jeśli emeryt nosił się z zamiarem rozwiązania stosunku pracy, ale uczynił to już po zgłoszeniu wniosku o to świadczenie, powinien jak najszybciej dostarczyć do ZUS świadectwo pracy (ewentualnie zaświadczenie pracodawcy). I to nawet wtedy, gdy ZUS wydał już decyzję emerytalną, w której zawiesił prawo do emerytury.

Zgłoszenie przez emeryta wniosku o podjęcie wypłaty tego świadczenia (wraz ze wspomnianym dokumentem) do dnia uprawomocnienia się tej decyzji (tj. w ciągu miesiąca od daty jej otrzymania) skutkuje wydaniem przez ZUS nowej decyzji.

W ten sposób wypłata emerytury zostaje podjęta od pierwszego dnia miesiąca, w którym został rozwiązany stosunek pracy, choć oczywiście nie wcześniej niż od dnia nabycia uprawnień emerytalnych.

Wyjątek dotyczy tylko sytuacji, gdy stosunek pracy ustał ostatniego dnia miesiąca. W takim wypadku wypłata emerytury przysługuje od pierwszego dnia następnego miesiąca.

Przykład 4

Pan Grzegorz od 2 lutego 2011 nabył prawo do emerytury.

ZUS zawiesił to świadczenie w związku z kontynuowaniem dotychczasowego stosunku pracy. Ubezpieczony otrzymał decyzję emerytalną 4 lutego  2011 i dogadał się z pracodawcą, że 15 lutego 2011 strony rozwiążą stosunek pracy.