Rodzinny Kapitał Opiekuńczy skierowany jest do rodziców dzieci w wieku między 12. a 36. miesiącem życia. Świadczenie ma przysługiwać na każde drugie i kolejne dziecko. W sumie wypłacane będzie 12 tys. zł.
– Rodzice wiedzą, jak te środki spożytkować – mówiła w poniedziałek we Wrocławiu minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
Czytaj też: "Polski Ład" PiS - rodzinny kapitał opiekuńczy: 12 tys. zł na dziecko już w 2022 roku
Mąż wie lepiej
Nie wszyscy rodzice dostaną te same możliwości. Zgodnie z projektem ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym tylko matka albo ojciec pozostający w związku małżeńskim będą mogli wybrać, czy wolą dostawać 500 zł miesięcznie przez dwa lata czy 1000 zł przez rok. Samotne matki lub rodzice żyjący bez ślubu lub w separacji będą mieli wypłacane 500 zł.
– Niesie to ryzyko dyskryminacji osób, które nie pozostają w związku małżeńskim. Być może lepsze traktowanie małżeństw wynika z założeń polityki społecznej projektodawcy, ale jest to niezgodne z art. 32 Konstytucji RP – mówi prof. Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego. – Projektowany przepis jest także jaskrawo sprzeczny z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z nim rodziny będące w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy władz publicznych.
Rodzinny kapitał opiekuńczy ma ułatwić łączenie rodzicielstwa z pracą zawodową. Dodatkowe środki mają być wykorzystywane na pokrycie kosztów opieki nad drugim i kolejnym dzieckiem i powstrzymać odpływ z rynku pracy dużej grupy osób w wieku produkcyjnym, tj. rodziców, w szczególności matek, niepodejmujących zatrudnienia lub przerywających je ze względu na konieczność sprawowania opieki nad małymi dziećmi. Ma to także rekompensować ograniczony dostęp do żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów lub brak możliwości samodzielnego sfinansowania przez rodzinę opieki przez nianię.
– Najwyraźniej rządzącym wydaje się, że samotnych matek ten problem nie dotyczy, bo choć nie są wyłączone ze wsparcia, nie będą mogły dysponować kapitałem na równi z matkami zamężnymi – dodaje Piotrowski.
Mniejsze szanse
Ale projekt uderza też w dzieci w wieku szkolnym, które nie mają rodzin. Niemowlęta i kilkulatki mają największe szanse na nowy dom – są najchętniej adoptowane. Mimo to rządzący chcą wypłacać rodzinny kapitał opiekuńczy osobom, które przyjęły dziecko na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie po upływie 12 miesięcy od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie przez 24 miesiące, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia.
– Rozwiązanie to jest niesprawiedliwe dla starszych dzieci i niewątpliwie niekonstytucyjne – mówi prof. Ryszard Piotrowski.
– To zamykanie drogi do adopcji dzieciom starszym. Rodzice adopcyjni często są narażeni na koszty związane ze wspomaganiem rozwoju dziecka, wizytami u psychologa. Rodzina zastępcza dostaje na to środki, adopcyjna już nie – mówi Joanna Skórska, dyrektor fundacji Dla Rodziny, pedagog w ośrodku adopcyjnym. I zachęca do przysposabiania dzieci starszych. – To też piękne adopcje, choć czasem trudne – dodaje.
Jak wynika z danych ośrodków adopcyjnych, rodzice adopcyjni czekają najczęściej na dzieci zdrowe i małe – do czwartego roku życia. Najtrudniej jest znaleźć rodzinę dla dzieci starszych, licznych rodzeństw oraz dzieci z problemami zdrowotnymi. Rodzinny kapitał opiekuńczy może pogłębić ten problem.
Większość przepisów ustawy ma zacząć obowiązywać od początku przyszłego roku. Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy będą miały już drugie i kolejne dziecko w wieku od 12. do 36. miesiąca życia, zyskają uprawnienie do otrzymywania rodzinnego kapitału opiekuńczego proporcjonalnie za okres od 1 stycznia 2022 r. do czasu ukończenia przez to dziecko 36. miesiąca życia.
Wnioski tylko elektronicznie
Prowadzeniem postępowania w sprawie przyznania tego świadczenia i jego wypłatą zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa zakłada całkowitą cyfryzację tego procesu. Wniosek i załączniki do niego będą składane za pomocą tych samych systemów teleinformatycznych co wnioski o świadczenie „Dobry start” (300+) i świadczenie wychowawcze (500+). Wypłata nastąpi tylko na konto.
Etap legislacyjny: konsultacje społeczne
