Nie każdy przejdzie na wcześniejszą emeryturę

Te szczególne przywileje wynikają z art. 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=83F21F39836455C9938B929EABB563EA?id=324468]ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227)[/link].

Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1 (czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), mogą przejść na emeryturę wcześniej.

Kobiety przejdą na emeryturę po osiągnięciu 55 lat, jeżeli mają co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli mają co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy.

Mężczyźni mogą iść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu 60 lat, jeżeli mają co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli mają co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

To jednak nie wszystko. Wcześniejsza emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy ostatnio – czyli przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę – byli pracownikami oraz w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez sześć miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Spełnienia tych dodatkowych warunków [b]nie wymaga się od ubezpieczonych, którzy przez cały wymagany okres zatrudnienia podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym[/b] z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

[srodtytul]Kto jest pracownikiem[/srodtytul]

Warto podkreślić, że jednym z istotnych warunków nabycia prawa do emerytury jest pozostawanie pracownikiem przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę.

Posiadanie statusu pracownika należy tu rozumieć w sposób określony w art. 8 ust. 1 i 2a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=538F000BD8C37BC1C68453E16C8324F5?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link].

Zgodnie z nim za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, a także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksem cywilnym[/link] stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Jest to więc nieco szersze określenie pojęcia „pracownik” niż to wynikające z art. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link], który za pracownika uważa osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

W praktyce fakt pozostawania pracownikiem może być wykazany przede wszystkim przez złożenie świadectwa pracy lub legitymacji ubezpieczeniowej potwierdzającej fakt zatrudnienia.

W razie braku tych dokumentów można przed sądem status pracownika wykazywać za pomocą wszelkich środków dowodowych, a więc także zeznań świadków.

Przepisy nie wymagają od ubezpieczonego pozostawania pracownikiem w dniu złożenia wniosku o świadczenie emerytalne. Istnieje jednak wymaganie bycia pracownikiem „ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę”.

Takie sformułowanie rodzi w praktyce wiele wątpliwości. Pod sformułowaniem tym należy rozumieć warunek, aby ubezpieczony ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę posiadał pracowniczy tytułu ubezpieczenia.

[srodtytul]Okres przed zgłoszeniem wniosku[/srodtytul]

Chodzi o to, aby ostatnim tytułem ubezpieczenia był stosunek pracy, nawet jeżeli bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę dana osoba już nie pracowała.

Wskazuje na to kilkakrotnie [b]Sąd Najwyższy, m.in. w wyroku z 16 sierpnia 2005 r. (I UK 363/04). [/b]

Sędziowie orzekli, że spełnia warunki do emerytury osoba, dla której ostatnim ubezpieczeniem przed ich spełnieniem było to z tytułu pobierania zasiłku dla bezrobotnych bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy.

Ponadto w [b]wyroku z 12 sierpnia 2004 r. (III UK 77/04)[/b] sędziowie zaznaczyli, że osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne nie traci statusu „ubezpieczonego będącego pracownikiem”.

Podobny pogląd do wspominanych wyraził [b]Sąd Najwyższy także w wyroku z 4 listopada 2008 r. (I UK 108/08), stwierdzając, że warunek ustawowy spełniają osoby, dla których ostatnim tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę było pozostawanie w stosunku pracy. [/b]

Nie ma więc znaczenia, na jak długo przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę ustał tytuł ubezpieczenia pracowniczego.

Można zatem przyjąć generalną zasadę, że prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje wyłącznie osobom ostatnio ubezpieczonym z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

[ramka][b]Kto i kiedy traci uprawnienia[/b]

Prawo do wcześniejszej emerytury nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę nie byli pracownikami, lecz np. prowadzili działalność gospodarczą lub byli zleceniobiorcami albo osobami wykonującymi pracę nakładczą.

Potwierdza to [b]Sąd Najwyższy w postanowieniu z 8 lutego 2006 r. (III UZP 3/05)[/b], podnosząc, że prawo do wcześniejszej emerytury nie przysługuje ubezpieczonemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą.

Duże znaczenie praktyczne ma też uchwała składu [b]siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 grudnia 2009 r. (I UZP 7/09).[/b] Jest ona niekorzystna dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy po rozwiązaniu stosunku pracy do czasu złożenia wniosku o wcześniejszą emeryturę otrzymywali świadczenie przedemerytalne i w okresie jego pobierania zawarli umowę-zlecenie, z tytułu której podlegali ubezpieczeniom społecznym.